იოანე მცირედ როდი ინტერესდება ახალ სიცოცხლეში შესვლის გზით, რაც შესაძლებელი გახდა ღვთის ნამოქმედარით ქრისტეში. მას ანალოგიურად აინტერესებს, რა ხდება, როცა ქრისტიანული ცხოვრებას ვიწყებთ. სიცოცხლე იოანეს წიგნების მნიშვნელოვან კატეგორიას წარმოადგენს. თავად სიტყვა ოცდათექვსმეტჯერ გვხვდება მეოთხე სახარებაში, ცამეტჯერ – წერილებში და ჩვიდმეტჯერ – გამოცხადებაში. სხვა წერილებში “სიცოცხლის“ გამოყენების ყველაზე დიდი მაჩვენებელი თოთხმეტია რომაელთა წერილიდან, მას მოსდევს მათეს სახარება შვიდი გამოყენებით.
იოანე ასევე ჩვიდმეტჯერ იყენებს ზმნა “ცხოვრებას“. ნათელია, რომ იოანე ჩვეულებრივზე მეტად არის დაინტერესებული სიცოცხლის ქრისტიანული კონცეფციით. იგი თავის სახარებაში ჩვიდმეტჯერ ახსენებს “საუკუნო სიცოცხლეს“, თუმცა ჩანს, რომ მკვეთრ განცხადებას არ აკეთებს “სიცოცხლესა“ და “საუკუნო სიცოცხლეს“ შორის; ზედსართავი სახელით გადმოცემული სრული მნიშვნელობა იმდენად განსხვავებულად წარმოაჩენს ქრისტიანულ ცხოვრებას, რომ მასზე ლაპარაკისას იოანეს ყოველთვის საუკუნო სიცოცხლე აქვს მხედველობაში თუნდაც ზედსართავს საერთოდ არ იყენებდეს.
რასაკვირველია, მას ბევრი რამ აქვს სათქმელი ქრისტიანულ ცხოვრებაზე, როცა იგი არ იყენებს სპეციფიურ სიტყვა “სიცოცხლეს“. და მაინც, უპრიანი იქნება ჩვენი მსჯელობა ამ ტერმინით დავიწყოთ.
საუკუნო სიცოცხლე
მრავალი ითქვა სიცოცხლეზე ძველ აღთქმაში, მაგრამ მეტწილად მხედველობაშია აწმყო, სადაც ადამიანმა ღვთის კურთხევებით უნდა ისიამოვნოს. სიცოცხლე დაკავშირებულია დღეგრძელობასთან (ფს. 90: 16), ღვთის თანდასწრების სიყვარულთან (ფს. 15: 11). ეს უკანასკნელი შეიძლება ამქვეყნიურ ცხოვრებაზე უფრო მეტად მივიჩნიოთ, რადგან ავტორი ღვთის მარჯვნივ უკუნისამდე ნეტარებაზე ლაპარაკობს. ბოროტი ადამიანების საზღაური ამ ქვეყანაზე ცხოვრებას უკავშირდება (ფს. 16: 14). განაცხადში იგულისხმება, რომ სააქაო სიცოცხლის მიღმა უფრო მეტი არსებობს. დადგენილ ჟამს მკვდრები აღსდგებიან (ეს. 26: 19 , მათ შორის ზოგიერთი “ საუკუნო სიცოცხლისთვის “ (დან. 12: 2). ამ საკითხს დიდი ყურადღება არ ეთმობა ძველ აღთქმაში, მაგრამ იგი მაინც არსებობს იქ და ახალი აღთქმის საფუძვლის შექმნაში მონაწილეობს.
იდეა, რომ ღვთის ხალხი მასთან იქნებოდა უსასრულო სიცოცხლეში, იუდეველებს შორის აღთქმათა შორის პერიოდში განვითარდა. ადამიანებმა ამქვეყნიური ცხოვრების საპირისპირო სიცოცხლეზე დაიწყეს ფიქრი და “საუკუნო სიცოცხლეც“ სწორედ იმ მომავალ ეპოქას ახასიათებს. მისი განცდა მხოლოდ აღდგომის შემდეგ შეიძლება.
სინოპტიკური სახარებების ტერმინოლოგია თითქმის იგივეა იმ განსხვავებით, რომ ამ კონცეფციას ასე ხშირად არ ეხებიან. “რა უნდა გავაკეთო, რომ საუკუნო სიცოცხლე დავიმკვიდრო?“ (ლუკ. 10:25) – ამ შეკითხვით გამოსცადა იესო ერთმა რჯულის მცოდნემ. იგივე გაიმეორა მდიდარმა ახალგაზრდა მმართველმა. მათ მხედველობაში ჰქონდათ სიცოცხლე, რომელსაც ღმერთთან ერთად გაატარებდნენ მომავალ საუკუნეში. ამრიგად, როცა იესო მისთვის გარკვეული მსხვერპლის გამღებ ადამიანებს საუკუნო სიცოცხლის დამკვიდრებას ჰპირდება, სწორედ ამ მომავალ ცხოვრებას გულისხმობს და არა ამჟამინდელს (მათ. 19:29). იოანეც იგივე იდეას მოიაზრებს, თუმცა საუკუნო სიცოცხლის ტერმინოლოგიის გამოყენებაში უფრო მეტს დებს. სიტყვა, რომელსაც “საუკუნოდ“ (აიონიōს) ვთარგმნით, პირდაპირი მნიშვნელობით “ეპოქის კუთვნილებას" [aiōn]-ს ნიშნავს. თეორიულად, საუკუნო შეიძლება ნიშნავდეს შესაქმემდე პერიოდს ან ამჟამინდელ საუკუნეს, თუმცა პრაქტიკულად, სიტყვა ყოველთვის მომავალი ეპოქის აღსანიშნავად გამოიყენება. იგი შეიძლება “ მარადიულს “ ნიშნავდეს, რამდენადაც ეს საუკუნე ყველაფრის კულმინაციას წარმოადგენს და არ სრულდება; სიტყვა ამ მნიშვნელობით გამოიყენება (მაგ: მათ. 18:8; მარკ. 3:29; ლუკ. 16:9). სრულიად დასაშვებია, რომ იოანე ზოგჯერ ამას გულისხმობდა, როცა ზედსართავსაც იყენებდა, თუმცა ზოგადად მას მხედველობაში ჰქონდა “მომავალი ჟამის შესაფერი ცხოვრება“.
იგი ლაპარაკობს იმ სიცოცხლის ამჟამად არსებობაზე, რომელსაც სხვები სამომავლოდ ელოდებოდნენ. მორწმუნე აქვე და ახლა განიცდის მის არსებობას. მათ არ სჭირდებათ სიკვდილის ბარიერის გადალახვა სიცოცხლის ყველაზე მნიშვნელოვანი არსის შესაცნობად.
იოანეს ქვეყნიერების დასასრულის მნიშვნელობა არ გამორჩენია. იგი გადმოგვცემს მომავლის ესქატოლოგიას და გვაწვდის იესოს ნათქვამს ადამიანებზე, რომლებიც სამარხებში ღვთის ძის ხმას გაიგონებენ და გამოვლენ, ზოგნი – “ სიცოცხლის აღდგომისთვის“, ზოგნი კი – “განკითხვის აღდგომისთვის. “ ( 5: 28, 29 ). იგი ასევე ახსენებს მათ, ვისაც იესო “ უკანასკნელ დღეს აღადგენს “ ( 6: 39, 40, 44, 54 ).
და მაინც, იოანეს უდიდესი იდეა გახლავთ საუკუნო სიცოცხლის აწმყოში დაუფლება ქრისტეს მიმდევართა მიერ. ვინც იესოს სიტყვას ისმენს და მისი წარმომგზავნელის სწამს, “მას აქვს საუკუნო სიცოცხლე და განკითხვაზე არ მიდის, არამედ უკვე სიკვდილიდან სიცოცხლეში გადავიდა“ (5: 24). მნიშვნელოვანია ახლანდელი დრო (“აქვს“), მას აქვს ახლა. იგივე ითქმის მოქმედების სისრულეზე (“გადავიდა“), იგი სიკვდილიდან პირდაპირ სიცოცხლეში გადავიდა, საუკუნო სიცოცხლეში, თუმცა ეს საკითხი არ განიხილება მხოლოდ მოყვანილ ეპიზოდში.
იოანე მთელი სახარების მანძილზე უშვებს, რომ ქრისტეს მორწმუნენი ძველი ცხოვრებით აღარ იცხოვრებენ. სულიწმიდას მათში ახალი ცხოვრება მოაქვს. მათი შინაგანი კაცი “ ამ სოფლის არ არის “ ისევე როგორც ქრისტესი (17: 16).
ეს თემა მთავარია იოანესთვის. იესო მოვიდა, რომ “სიცოცხლე ჰქონდეთ და უხვად ჰქონდეთ“ (10:10). სიცოცხლე ინკარნაციის მიზანია და არა მეორეხარისხოვანი ინტერესის საგანი. ძე კაცისა უნდა “ამაღლდეს, რათა არც ერთი მისი მორწმუნე არ დაიღუპოს, არამედ ჰქონდეს საუკუნო სიცოცხლე“ (3: 14, 15); “ღმერთმა იქამდე შეიყვარა სოფელი, რომ მისცა თავისი ერთადერთი ძე, რათა ყოველი მისი მორწმუნე არ დაიღუპოს, არამედ ჰქონდეს საუკუნო სიცოცხლე“ (3: 16). იგივეს ვხედავთ ამ სახარების დაწერის მიზანში, რათა ადამიანებს ერწმუნათ და ქრისტეს სახელით სიცოცხლე ჰქონოდათ (20: 31). იოანე მკითხველებს ეჭვის საბაბს არ უტოვებს საუკუნო სიცოცხლის ცენტრალურ ადგილთან დაკავშირებით.
იოანე ამ ცხოვრებას არაერთხელ უკავშირებს ქრისტეს. პროლოგში იგი გვეუბნება, რომ სიცოცხლე “მასშია“ და ასევე “სიცოცხლე იყო ადამიანთა ნათელი“ (1: 4). პირველი გამოთქმა სიცოცხლეს მას ძალზე მჭიდროდ უკავშირებს და მომდევნო გამოთქმისთვის გვამზადებს, რომ იგია სიცოცხლე (11: 25, 14: 6). სიცოცხლე, რასაკვირველია საბოლოოდ ერთ ღმერთსა და მამას უკავშირდება, მაგრამ როგორც მამას “აქვს სიცოცხლე თავისში“ ასევე “ძესაც მისცა, რომ ჰქონდეს სიცოცხლე თავისში“ (5: 26). ძესაც იგივე სიცოცხლე აქვს, როგორიც მამას. თუ ადამიანებს სურთ ჰქონდეთ სიცოცხლე (5: 40), ისინი ქრისტესთან უნდა მოვიდნენ. ისინი იესოს უნდა ერწმუნონ ( 3: 16, 36; 6: 40 ); მათ უნდა ჭამონ მისი ხორცი და შესვან მისი სისხლი (6: 53, 54). ასეთი ეპიზოდები მიგვანიშნებს, რომ სიცოცხლისკენ მიმავალი გზა ერთადერთია; სიცოცხლე უეჭველად მას უკავშირდება.
იგივე აზრი ხაზგასმულია “სიცოცხლის პურის“ ირგვლივ გამართულ მსჯელობაში. იესო თავს პურთან აიგივებს (6: 33, 35, 41, 48, 51) და სიცოცხლესა და ადამიანებისათვის გადაცემული ცხოვრების წესისადმი მის განსაკუთრებულ დამოკიდებულებას ამტკიცებს. ხალხმა შრომა არ უნდა გასწიოს საზრდოსათვის, რომელიც წარმავალია. მათ უნდა ეძებონ ის, რასაც ძე კაცისა იძლევა, საკვები, რომელიც საუკუნოდ რჩება (6: 27). ეს ყველაფერი რომ იესოს სიკვდილს უკავშირდება, მისი ხორცის ჭამისა და მისი სისხლის დალევის მითითებებიდანაც ცხადი ხდება (6: 53, 54, 56, 57, 58). სიტყვები ხშირად წმიდა ზიარებაზე მინიშნებად აღიქმება, მაგრამ ამ თვალთაზრისს გარკვეული სიძნელეებიც ახლავს. ერთ-ერთია ენობრივი სირთულე. იესო მარტივად ამბობს, რომ მისი ხორცის ჭამისა და მისი სისხლის სმის გარეშე სიცოცხლე არ ექნებათ (6: 53). შეუძლებელია ამ სიტყვების ნებისმიერი ლიტურგიული წესისადმი მორგება. განცალკევებული ხორცი და სისხლი სიკვდილზე მიუთითებს. იესო დანამდვილებით ამბობს, რომ სიცოცხლისკენ მიმავალი გზა მისი სიკვდილის მეშვეობით გამოჩნდა. ეს არ გახლავთ მცირედი გადარჩენა, რადგან ქრისტეს მოწვდილი პური მისი ხორცია, რომელსაც “ სოფლის სიცოცხლისთვის გასცემს “ (6: 51).
დავინახეთ, რომ სიცოცხლის გზა, რომელსაც იესო გვაძლევს, რწმენით მიიღება. იგი ასევე უკავშირდება კაცის ძის “ხილვას“ (6: 40) ან მის სიტყვებს (6: 63, 68). ეს მისი ნიჭია (10: 28; 17: 2). სიცოცხლე მამა ღმერთის ნაბოძებიც არის, რადგან მისცა თავისი ძე, რათა ყოველ მის მორწმუნეს ჰქონდეს საუკუნო სიცოცხლე (3: 16). შეიძლება ასეც ითქვას, რომ მამა ღმერთის მორწმუნეს (“მისი წარმომგზავნელი“) აქვს საუკუნო სიცოცხლე და განკითხვაზე არ მიდის (5: 24). თუ “ცოცხალი წყლის მდინარეებს“ სულიწმიდაზე მითითებად მივიჩნევთ (7: 38, 39), მაშინ სიცოცხლე მასაც უკავშირდება. იესოს მოცემული წყალი მასშია და მის მხსნელში “ გადაიქცევა წყლის წყაროდ, რომელიც საუკუნო სიცოცხლედ იდინებს“ (4: 14, იესოს მოცემული წყალი “ცოცხალი წყალია“ [მ. 10]). ასევე უნდა აღვნიშნოთ იუდეველთა დარწმუნება, რომ მათ საუკუნო სიცოცხლე აქვთ წმ. წერილში. ამ თვალსაზრისს იესო სრულად არ უარყოფს, რადგან ამბობს, “ისინი კი ჩემზე მოწმობენ“ (5: 39). აქ მთავარია, რომ იუდეველები სიცოცხლეს ბიბლიის შესწავლას უკავშირებდნენ,513 თუმცა წერილისადმი მათი გაქვავებული მოკრძალება ხელს უშლიდათ მისი ჭეშმარიტი მნიშვნელობის გაგებაში. სწორად რომ წაეკითხათ, იესოსთან მოვიდოდნენ და საუკუნო სიცოცხლეს დაიმკვიდრებდნენ.
ამრიგად, იოანეს უამრავი ხერხი გააჩნია იმ ჭეშმარიტების გადმოსაცემად, რომ საუკუნო სიცოცხლე ღვთის უსასყიდლო საჩუქარია და ქრისტეს ნამოქმედარს უკავშირდება. შეიძლება ითქვას, რომ მამა, ძე ან სულიწმიდა ზემოხსენებული სიცოცხლის წყაროა და წმ. წერილიც ახლოა ამასთან. როგორც არ უნდა იყოს, დედააზრი იგივე რჩება; საუკუნო სიცოცხლე ღვთის საჩუქარია და იგი ჩვენამდე ქრისტეს გამომსყიდველი საქმიანობის შედეგად მოდის.
ზედსართავი “საუკუნო“ მას მომავალ ცხოვრებასთან აკავშირებს, რაც სხვაგვარი ხერხებითაც გადმოიცემა. ასე მაგალითად, ვკითხულობთ “სიცოცხლის აღდგომაზე“, რომლისთვისაც ზოგიერთები უკანასკნელ დღეს გამოვლენ (5: 29). ეს, სავარაუდოდ, მართას მიმართ იესოს ნათქვამშიც იგულისხმება: “ მე ვარ აღდგომა და სიცოცხლე, ვინც მე მიწამებს, კიდეც რომ მოკვდეს, იცოცხლებს. ყველა, ვინც ცოცხალია და ჩემი მორწმუნეა, არ მოკვდება უკუნისამდე “ (11: 25, 26). სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, სიცოცხლეს მყარი ესტაქოლოგიური ასპექტი გააჩნია.
იესო არ ლაპარაკობდა სიცოცხლეზე, რომელსაც მნიშვნელობა მხოლოდ აქ და ამ ჟამს აქვს. იგი სხვაგვარად ასე გვეუბნება, “ვისაც თავისი სული უყვარს, კარგავს მას. ხოლო ვისაც თავისი სული სძულს ამ სოფელში, საუკუნო სიცოცხლისთვის შეინახავს მას“ (12: 25). ამ ქვეყნიერებაზე კონცენტრირება მომავალი ქვეყნიერების დაკარგვას მოასწავებს მთელი მისი სისრულით აქ და სიკვდილის შემდეგ.
ზოგჯერ იოანე სიცოცხლისათვის მნიშვნელოვანი ჭეშმარიტების გამოკვეთას მის საპირისპირო სიკვდილზე ლაპარაკით ცდილობს. იგი სიტყვა “სიკვდილს “ რვაჯერ იყენებს – ცოტათი მეტად, ვიდრე სხვა სახარებებში. ეს მკითხველთა დასარწმუნებლად სჭირდება, რომ მორწმუნე “სიკვდილიდან სიცოცხლეში გადავიდა“ (5: 24). თუ ვინმე იესოს სიტყვებს დაიცავს, “არ იხილავს სიკვდილს … არ იგემებს სიკვდილს“ (8: 51, 52). არსებობს სხვა გამონათქვამებიც, რომლებიც იესოს სიკვდილზე ლაპარაკობს ( 12: 33; 18: 32 ) და ნათელს ხდის, რომ მისი ამგვარი სიკვდილი ( ჯვარზე ) მნიშვნელოვანი იყო. იოანე არ განმარტავს, რატომ იყო ეს არსებითი, მაგრამ ჩანს, ჯვარზე სიკვდილის მიზეზი წყევლის საკუთარ თავზე აღება გახლდათ (2რჯ. 21: 23; შეად. 3: 13).514 სწორედ ჯვარცმის მეშვეობით იტვირთა იესომ ცოდვილთა თავს დატეხილი ცოდვა და ამით მოიტანა სიცოცხლე მისი მორწმუნეებისთვის.
ვნება
თითოეული მახარებელი ვნების თხრობის მკითხველებისთვის მიწოდების საკუთარ ხერხს იყენებს. იოანე ამ ვრცელ ეპიზოდს ჯვარცმის წინა დღეს ზემოთვალში მომხდარით იწყებს. მოწაფეებმა არ იცოდნენ ახლო მომავალი რას უქადდათ, მაგრამ იესომ ყველაფერი უწყოდა და იოანეც იმ საღამოს ამბავს ამის სრული გაცნობიერებით აღწერს.515 მისი სახარების თორმეტი თავი იესოს საჯარო მსახურებას ეძღვნება, ხოლო ცხრა – ვნებისა და აღდგომის ირგვლივ განვითარებულ მოვლენებს. მართლაც, შესაძლებელია ამ სურათების გადანაცვლება როგორც მაგალითად, გარდნერ-სმითი აკეთებს: მისი აზრით ლაზარეს აღდგინება ვნების თხრობის დასაწყისია. იგი უფრო შორს მიდის და ამბობს, “გარკვეული გაგებით მთელი სახარება ვნებაზე მოგვითხრობს, რადგან მეოთხე მახარებელს ეს დიდი დასასრული ყოველთვის მხედველობაში აქვს".
ჯვარცმა ნახსენები არ არის იოანეს პროლოგში, მაგრამ სახარების განვითარების კვალდაკვალ იგი ნათლად იკვეთება ადამიანთა მიერ იესოსა და საუკუნო სიცოცხლის უარყოფაზე საუბრისას, რის მოტანასაც იესო მორწმუნეთათვის აპირებდა. იესოს მსახურების დასაწყისში იოანე ნათლისმცემელი მას “ღვთის კრავს“ უწოდებს (1: 29, 36). ეს გამოთქმა ამ ეპიზოდამდე არავის უხსენებია და მთლად ნათელი არ არის. მას ხშირად საპასექო მსხვერპლზე მინიშნებად მიიჩნევენ, თუმცა ამ მოსაზრების საწინააღმდეგო არგუმენტია ფაქტი, რომ შეიძლებოდა საპასექო მსხვერპლი კრავი არ ყოფილიყო (ზოგჯერ ეს თხა გახლდათ); გარდა ამისა, იმ დროისთვის მსხვერპლს უბრალოდ “პასექს“ უწოდებდნენ (ტო პასცჰა, როგორც 1 კორ. 5: 7-შია). სხვა ვერსიების მიხედვით “ღვთის კრავი“ შესაძლოა დასაკლავად წაყვანილ ცხვარს (ეს. 53: 7), უფლის მსახურს (ეს. 53), უწყინარი კრავს (იერ. 11: 19 , აპოკალიპსის გამარჯვებული კრავს, აბრაამისა და ისაკისთვის ღვთის გამორჩეული კრავს (დაბ. 22), დანაშაულის გამოსასყიდს (ლევ. 14: 12 დან), განტევების ვაცს და სხვა ამგვარს აღნიშნავდეს. ვარიანტების სიმცირე არ იგრძნობა, მაგრამ არც ერთი მათგანი არ იძლევა ამომწურავ პასუხს კითხვაზე – რას გულისხმობდა იოანე. როგორც არ უნდა იყოს, იგი ამბობს, რომ ღვთის კრავმა “აიღო სოფლის ცოდვა“ (1: 29), ხოლო ასეთი მხოლოდ სამსხვერპლო კრავი შეიძლება იყოს. ფაქტობრივად შეუძლებელია ამ მუხლზე გარკვეული სიზუსტით ლაპარაკი, მაგრამ მასში ვხედავთ ერთერთ მსხვერპლთაგანზე მითითებას (ზემოთ ჩამოთვლილთაგან), რაც სავარაუდო გასაღებს გვაძლევს. გამოთქმა მოიაზრებს ყველაფერს, რასაც მსხვერპლი უნდა ნიშნავდეს და რის მიღწევა არ შეეძლო მას. იგი გვარწმუნებს, რომ ყველა იმ მსხვერპლთა ბუნდოვანი ჩრდილები ქრისტეში მთლიანად აღსრულდა. მან მართლაც მოგვაშორა ცოდვა მისი სიკვდილის მეშვეობით.
იოანე მოგვითხრობს გალილეის კანაში ქორწილის ამბავს, სადაც იესომ დედისგან შეიტყო, რომ მასპინძლებს ღვინო აღარ ჰქონდათ. მან სხვა დანარჩენთა შორის თქვა: “ჩემი ჟამი ჯერ არ დამდგარა“ (2: 4). კონტექსტის თანახმად შეიძლება ვიფიქროთ, რომ ხსენებული ნათქვამი უბრალოდ ამას ნიშნავს: “ჯერ ჩემი ამოქმედების დრო არ დამდგარა.“ თუმცა მოგვიანებით ვხედავთ, რომ იგი პირველია იესოს მიერ ნახსენები “ჟამების“ ან “დროების“ სიიდან, რაც ჯერ არ დამდგარა (7:6, 8, 30;8: 20). შემდეგში, როცა მისი ჯვარცმა ძალზე ახლოს იყო, იგი ამბობს: “მოვიდა ჟამი“ (12: 3, 27; 13:1; 16:32; 17:1 ). იოანე დიდ ყურადღებას არ უთმობს ამ ნათქვამს, მაგრამ შედეგები ნამდვილად შთამბეჭდავია. იოანე საკმაოდ მოკრძალებულად მიგვანიშნებს, რომ ყველაფერი წინასწარ განსაზღვრული კულმინაციისკენ მიდის. იესო გარკვეული მიზნით მოვიდა, რომელიც ჯვარზე გამოჩნდება.
არსებობს ტაძრის განწმედის კარგად ცნობილი პრობლემა. ნუთუ ეს ორჯერ მოხდა? იქნებ იოანემ მსახურების დასასრულს მომხდარი დასაწყისში აღგვიწერა? იქნებ სინოპტისტებმა ეს ფაქტი დასაწყისიდან ბოლოში გადაიტანეს? აუცილებელი არ არის ამ კითხვებით თავის შეწყენა, მაგრამ უნდა აღვნიშნოთ, რომ იოანემ ტაძრის გაწმენდა ადრევე აღწერა და ჯვარცმისა და აღდგომის წინასწარმეტყველებას დაუკავშირა. იუდეველებმა იესო შემდეგი კითხვით გამოიწვიეს: “ რა ნიშანს გვიჩვენებ, ამას რომ აკეთებ? “ იესომ ასე მიუგო: “დაანგრიეთ ეს ტაძარი და სამ დღეში აღვადგენ მას“ (2: 18, 19). მათ სიტყვებში ის ტაძარი იგულისხმეს, სადაც თაყვანის საცემად დადიოდნენ, მაგრამ იოანე განმარტავს, რომ იესო მისი სხეულის ტაძარზე ლაპარაკობდა (მ. 21). ეს დისკუსია იოანესთვის დამახასიათებელია. სინოპტისტები ტაძრის განწმედას ეხებიან, მაგრამ იესოს ზემოხსენებული სიტყვების მსგავსიც არაფერი მოჰყავთ. იუდეველთა მიმართ იესოს პასუხის მნიშვნელობა მწვავე კამათის საგანია. ზოგიერთები მასში ხედავენ მინიშნებას ეკლესიაზე (“ქრისტეს სხეული“), სხვები კი – მსხვერპლშეწირვის გაუქმებას ან ფიზიკური ტაძრის დანგრევას."
ასეთი შეხედულებები ეფუძნება ორი ვარაუდიდან ერთ-ერთს, რომ იოანემ ამ ნათქვამის დამახინჯებული ვარიანტი შემოგვინახა ან სწორად ვერ გაიგო იგი. ჩვენი ახლანდელი მიზნის გათვალისწინებით მნიშვნელოვანია, რომ იოანემ ეს სიტყვები, უბრალოდ, იესოს სიკვდილსა და აღდგომაზე მითითებად მიიჩნია, რაც სახარების დასაწყისშივე აღნიშნა. კვლავაც ცხადი ხდება, რომ ჯვარცმას თავიდანვე თვალსაჩინო ადგილი უჭირავს. ასევე გვხვდება მითითებები იესოს “ამაღლებაზე“ (3:14; 8:28; 12:32, 34). აქ შეიძლება ეჭვი გაჩნდეს, რომ იოანე მასში “ჯვარზე ამაღლებას“ გულისხმობდა.
ეპიზოდის დასასრულს მას საკუთარი განმარტება მოჰყავს: “ამას იმის მისანიშნებლად ლაპარაკობდა, თუ როგორი სიკვდილით აპირებდა სიკვდილს“ (12:33), თუმცა მოყვანილი ზმნა, როგორც წესი, ამ დატვირთვით არ გამოიყენება. ამას ვხედავთ, მაგალითად, საქმე 2:33-ში იესოს ზეცად ამაღლებასთან დაკავშირებით (იგი ასევე გამოყენებულია ფილ 2:9-ში, სადაც რთული სტრუქტურის ფორმით გვაქვს მითითება ამაღლებაზე ). იგივე სიტყვას, რომელსაც პირველი ეკლესია იესოს ამაღლების აღსანიშნავად იყენებდა, იოანე მისი ჯვარცმის აღსაწერად ხმარობს.
აქედან გამომდინარე, უნდა მივიღოთ იოანეს კონცეფცია დიდებაზე. იგი პროლოგშივე გვეუბნება: “ვიხილეთ მისი დიდება, როგორც დიდება მამისაგან მხოლოდშობილისა“ (1: 14). რა იხილეს მათ? მათ იხილეს უბრალო კაცი ნაზარეთიდან, რომელიც სხვა უბრალო ადამიანებთან ერთად დააბიჯებდა რომის იმპერიის მივარდნილ კუთხეში. დაინახეს, როგორ ასწავლიდა ჩვეულებრივ ადამიანებს, იქმოდა სასწაულებს, ცხოვრობდა სწორად და გაბედულებით აღსავსე და მოკვდა ჯვარზე. ზოგიერთები თვლიან, რომ იოანეს მხედველობაში ჰქონდა ფერიცვალებისას გამოვლენილი დიდება, მაგრამ ამით უგულებელვყოფთ ამგვარი ჩანაწერის არარსებობის ფაქტს. ასევე უგულებელყოფილი იქნება იოანესეული საფუძვლიანი აღქმა დიდებაზე. იოანესთვის დიდებაა, როცა უმაღლესი და პატივსაცემი ადგილის დაკავების ღირსი პიროვნება თავმდაბალი მსახურის მდგომარეობას არჩევს. მეტწილად, დიდება ჯვარცმისას გამოჩნდა, რადგან სრულიად უდანაშაულო პიროვნება სხვების გამო იტანჯა. ამრიგად, როცა იოანე ამბობს, რომ იესო “ განდიდდა, “ იგი ხშირად ჯვარცმას გულისხმობს (7: 39; 12: 16, 23; 13: 31; შეად. 21: 19). დიდების იოანესეულ გაგებას რომ ჩავწვდეთ, იესოს მთელს ცხოვრებაზე გადაფენილი ჯვრის აჩრდილი უნდა დავინახოთ.
ზოგიერთი “მე ვარ“ ტიპის გამოთქმა ჯვარზე მიგვითითებს. იგივე ითქმის სიცოცხლის პურის გამოთქმებზე (6: 35, 48 და სხვა). თავდაპირველად მასში ვერ ვხედავთ საჭირო კავშირს სიკვდილთან, მაგრამ იგი ჩნდება, როცა იესო განაგრძობს ხალხთან ლაპარაკს მისი ხორცის ჭამასა და სისხლის შესმაზე (6: 51, 53 დან). სიცოცხლე მისი სიკვდილის საშუალებით მოდის. იგივეს თქმა შეიძლება კეთილ მწყემსთან დაკავშირებით (10:11, 14). მისი ქმედების არსი იმაშია, რომ “მწყემსი კეთილი თავისი სულს გასწირავს ცხვართათვის.“ შესაძლოა იგივე დავინახოთ ნათქვამში “მე ვარ აღდგომა და სიცოცხლე“ (11:25), თუმცა ზოგიერთები მოჰყვებიან მტკიცებას, რომ ეს სიტყვები მორწმუნეთა აღდგომასა და სიცოცხლეს ეხება. ერთადერთი რისი უარყოფაც არ შეგვიძლია მთელს სახარებაში, ეს გახლავთ, იესოს სიკვდილი, რომელსაც მორწმუნისთვის სიცოცხლე მოაქვს.
იოანე ნათელს ხდის, რომ იესოს სიკვდილით მოტანილი გადარჩენის მასშტაბები საყოველთაო ხასიათის მატარებელია. იესოა “ქვეყნიერების მხსნელი“ (4: 42; გამოთქმას კვლავ ვპოულობთ 1 იოან. 4: 14ში. იგი სხვაგან არსად გვხვდება მთელს ახალ აღთქმაში). სიტყვებში არ იგულისხმება, რომ ქვეყნიერებაზე მცხოვრები ყოველი ადამიანი გადარჩება, მაგრამ არც იმას ნიშნავს, რომ ქრისტეს მოტანილი ხსნა შეზღუდულია. გადარჩენა ხელმისაწვდომია ყველგან და ყველასთვის, რასისა და ეროვნების მიუხედავად. ნიშანდობლივია, რომ იგივე სიტყვები ითქვა ახალმოქცეული სამარიელების მიერ. მათ იუდეის ფარგლებს გარეთ სახარების გავრცელების პირველნაყოფი წარმოქმნეს. მათი განაცხადი განყენებული როდია. ღმერთმა გამოგზავნა მისი ძე, რომ ქვეყნიერება გადარჩენილიყო მის მიერ (3: 17). იესომ თავისი ხორცი გასცა “ სოფლის სიცოცხლისთვის “ (6: 51). იგი ისრაელის ფარის იქეთაც ხედავს სხვა ფარების ცხვარს (10: 15, 16). კაიაფას ცინიკურ განცხადებას, რომ მთელი ერის დაღუპვას ერთი კაცის სიკვდილი სჯობდა (11: 50), იოანემ მისეული განმარტებით უპასუხა: იესო მოკვდებოდა არა მხოლოდ ერისთვის, არამედ “იმისთვისაც, რომ ღვთის გაფანტული შვილები შეეკრიბა ერთად“ (მ. 52 ). იესომ მისი “ამაღლების“ მიზანში “ყველა ადამიანის“ თავისკენ მიზიდვის საშუალება დაინახა (12: 32). იესოს ლოცვაში “ ყველა ხორციელის “ ხსენება ზემოთვალში შეკრებისას (17: 2) მთელს კაცობრიობაზე ზრუნვის კიდევ ერთ გამოვლინებად უნდა მივიჩნიოთ.
ვრცელი მინიშნებებია იესოსადმი მტრულ განწყობაზე, მაგალითად მე-7 და მე-8 თავებში. აქ ჩანს, რომ იოანე თავის აღწერაში ყურადღებას აპყრობს იმ წინააღმდეგობას, რასაც იესო მთელი მსახურების განმავლობაში აწყდებოდა. იგი სახარების ამ ნაწილს იწყებს მკითხველთათვის ინფორმაციის მიწოდებით, რომ იუდეველები იესოს მოკვლას ცდილობდნენ (7: 1), თემა მეორდება (7: 19, 20, 25; 8: 37, 40; შეად. 5: 18); იყო მისი დაპატიმრების (7: 30, 32, 44, შეად. ასევე 11: 57) და ჩაქოლვის 8: 59; შეად. 10: 31) მცდელობებიც. არც ერთი ამ განზრახვთაგანი არ განხორციელდა წარმატებით. იოანე ამტკიცებს, რომ ხსენებულ ფაქტებს ჯერ კიდევ “ მისი ჟამის “ დადგომამდე ჰქონდა ადგილი და იგი საკმაოდ “დაცული“ იყო. თუმცა აშკარაა, რომ ქვეყნიერება ღვთის ძის გამოჩენას კეთილგანწყობით არ შეხვედრია და მტრული ატმოსფერო დახვედრა. ეს გახლავთ იესოს სიკვდილის გარდაუვალობის გამოკვეთის იოანესეული ხერხის ნაწილი.
ზემოთ ვახსენე, რომ იოანეს განმარტებით, კაიაფას ზოგიერთ სიტყვას საყოველთაო ხასიათი ჰქონდა. მართებული იქნება მათი დაწვრილებით გამოკვლევა. მღვდელმთავართა ფრთა და ფარისევლები შეთანხმდნენ, რომ ლაზარეს აღდგინება მათთვის საფრთხეს წარმოადგენდა. ისინი ფიქრობდნენ, რომ ყველა ირწმუნებდა იესოს, თუ იგი “ნიშნების“ მოხდენას გააგრძელებდა. ეს რომაელებს აქამდე მათთვის მინიჭებული თავისუფლების წასართმევად განაწყობდა. თუმცა ამ საქმეში ჯერჯერობით მხოლოდ ბუზღუნით შემოიფარგლებოდნენ. კაიაფამ უხეშად უთხრა მათ, რომ უგუნურები იყვნენ (“თქვენ არაფერი არ გაგეგებათ“ – თქვა მან ორმაგი უარყოფით, რაც სავსებით მისაღებია ბერძნული ენისთვის) და განაგრძო, “ვერ მოგიფიქრებიათ, რომ გვიჯობს ერთი ადამიანი მოკვდეს ხალხისთვის, ვიდრე მთელი ერი დაიღუპოს“ (11: 49, 50). ეს წმინდა წყლის პოლიტიკურად მომგებიანი გადაწყვეტილება გახლდათ: მნიშვნელობა არ ჰქონდა ადამიანი დამნაშავე იყო თუ არა. “მოდით მოვკლათ, რომ დანარჩენები არ დავიღუპოთ “ – ასეთი იყო მათი ჩანაფიქრი. თუმცა იოანემ იმიტომ ჩაიწერა მათი სიტყვები, რომ ნათქვამში გაცილებით ღრმა აზრი დაინახა. კაიაფა მღვდელმთავრის რანგში წინასწარმეტყველებდა. ღმერთმა გამოათქმევინა ჭეშმარიტი სიტყვები, თუმცა არა თავად კაიაფას გაგებით არამედ განსხვავებული აზრით. იესო “ხალხისთვის“ უნდა მომკვდარიყო. იოანე ამტკიცებს, რომ იესო მხოლოდ ისრაელიანებისთვის კი არა, “ღვთის გაფანტული შვილების შესაკრებადაც“ გასწირავდა თავს. კაიაფას სიტყვები შენაცვლებაზე მიუთითებს. იესო ხალხისთვის (ჰყპერ) უნდა მომკვდარიყო; იგი მათ ადგილას უნდა დამდგარიყო, რომ ადამიანებს ხსნა მიეღოთ. ეს გახლავთ მნიშვნელოვანი მითითება გამოსყიდვის იოანესეულ გაგებაზე.
მე-12 თავში იოანე დეტალურად აღწერს იესოს საჯარო მსახურებას და რამდენიმე მნიშვნელოვან განცხადებას აკეთებს ვნების თხრობის განსავითარებლად. რამდენიმე ბერძენს იესოს ნახვა სურდა, რისთვისაც ფილიპეს მიმართეს. ამ უკანასკნელმა და ანდრიამ ისინი იესოსთან მიიყვანეს. იოანე მეტად აღარ ახსენებს ბერძნებს, მაგრამ აშკარაა, რომ იესომ მათი მოსვლა მნიშვნელოვნად ჩათვალა, რადგან მაშინვე თქვა: “მოვიდა ჟამი“ (12: 23). ბერძნების გამოჩენამ იესოს ფიქრები მისი სიკვდილისკენ მიმართა, რითაც ცოდვილებს ღმერთთან მიიყვანდა. იგი სიკვდილს დამარცხებად კი არა ტრიუმფად აღიქვამს, რადგან “განდიდებას“ ახსენებს. იესო კვლავ აგრძელებს, რომ მიწაში ჩავარდნილი ხორბლის მარცვალი მარტო დარჩება, თუ არ მოკვდა. როცა “მოკვდება“ (ე. ი. შეწყვეტს მარცვლის სახით არსებობას), ნაყოფს გამოიღებს. თავისი ამქვეყნიური სიცოცხლის მოყვარული ადამიანი დაკარგავს მას, ხოლო ის, ვინც ამ ქვეყნიერებაზე სიცოცხლეს დათმობს, შეინარჩუნებს საუკუნო სიცოცხლეს (12: 24, 25). იესო ლოცვასაც შესაძლებლად თვლის, “ მამა, მიხსენი ამ ჟამისგან “ (გეთსემანიის იოანესეული აღწერა?) და მაშინვე უარყოფს და ნაცვლად ამისა, მამა ღმერთის განდიდებას ივედრება ( 12: 27, 28 ). ამას მივყავართ იესოს “ ამაღლების “ ეპიზოდამდე.
ეს ყველაფერი მარტივად გვაჩვენებს, რომ ჯვარცმით მოტანილი გადარჩენის აზრი სწორედ ამ სახარებიდან მომდინარეობს. იოანე სრულიად არ ფიქრობს, რომ მისმა მოძღვარმა მოულოდნელად პოპულარობა დაკარგა და ყოველგვარი მოლოდინის საპირისპიროდ რომაელებს სასიკვდილოდ გადაეცა საკუთარი ერის მიერ. იგი ჯვარს იესომდე დიდი ხნით ადრე ხედავს. იესო სხვების გამო თავის გასაწირად მოვიდა.
თავისებურია თავად ვნების იოანესეული აღწერა. მას ბევრი რამ აქვს სინოპტისტებთან საერთო, თუმცა მონათხრობს იოანეს გამორჩეული ხელი ატყვია. იგი ხაზს უსვამს ფაქტს, რომ ღვთის ნება აღსრულდა, მაგალითად, იესოს მდგომარეობის ბატონ-პატრონად წარმოაჩენს. როცა მის დასაპატიმრებლად მოვიდნენ, იესომ (“იცოდა ყველაფერი, რაც მოელოდა“ [18:4] ) არც კი სცადა დამალვა ან გაქცევა, არამედ ჯარისკაცებს შეეგება. იესომ მათ კითხვა დაუსვა: “ვის ეძებთ?“ და აიძულა ორჯერ ეთქვათ, რომ “იესო ნაზარეველს“ ეძებდნენ (18: 5, 7). ეს მოწაფეთა თავისუფლებას ნიშნავდა. ნიშანდობლივია მისი ზრუნვა მოწაფეებზე ამ ძნელბედობის ჟამს. იგივე ითქმის მის დიდებულებაზე, როცა იგი მტრებს მრავლისმეტყველი “მე ვარ“ ფრაზით შეხვდა, რაც ღმერთისთვის დამახასიათებელი ლაპარაკის მანერა გახლდათ. წარმოთქმულ სიტყვებს შედეგად მათი უკან დახევა და მიწაზე დამხობა მოჰყვა (18: 6). იესო სულაც არ გახლავთ უმწეო და ძლიერი მტრების მიერ სასიკვდილოდ დევნილი ადამიანი. იგი თავისი “ჟამისკენ“ მიაბიჯებს და ერთგულად ასრულებს ღვთის ნებას. ჩვენ მის “დაკავებაზე“ ვლაპარაკობთ, იოანეს სახარების მიხედვით ამას ზუსტად ვერ იტყვი. ჯარისკაცებს იესო არ “დაუკავებიათ“. იგი თავად გადაეცა მათ.
იოანეს გამოტოვებული აქვს გეთსემანიის აგონია. ივარაუდება, რომ მას ამ ეტაპისთვის იესოს მიერ სიტუაციის ფლობის მკვეთრად ხაზგასმა სურდა და აგონიის სცენის აღწერა ამ საქმეს, სულ მცირე, ხელს შეუშლიდა. მან მამისადმი ვედრებაში უკვე დაგვანახა ამის ეკვივალენტი 12: 27 მუხლით დაწყებულ მონაკვეთში, რაც ხორბლის მარცვლის მიწაში ჩავარდნასა და სიკვდილზე მსჯელობას მოჰყვა. იოანემ საკმაოდ ახსნა იესოს მარტოობა მთელი სახარების განმავლობაში და შესაძლოა, აღარ სურდა იგივე მომენტის ერთი შემთხვევის აღწერით ხაზგასმა. რა მიზეზიც არ უნდა ჰქონოდა, იოანემ აგონია არ აღწერა და ამით კიდევ ერთი კუთხით დავინახეთ, რომ იოანე ფაქტებს თავისებურად უდგება.
იოანე ისეთ დეტალებს გვაწვდის, რომელთაც სხვა აღწერებში ვერ შეხვდებით. მხოლოდ იგი გვეუბნება, რომ იესო ჯერ ანასთან წარადგინეს და გოლგოთისკენ წაყვანა რომ დაუპირეს, თავად მოიკიდა ჯვარი. იოანეს უნდა ვუმადლოდეთ ინფორმაციას, რომ ჯვარზე წარწერა სამ ენაზე გაკეთდა და იუდეველებმა მისი შინაარსი გააპროტესტეს. მას ასევე მოყვანილი აქვს იესოს სამი ფრაზა ჯვრიდან, რომელთაც სხვაგან ვერ შეხვდებით. ეს გახლავთ მიმართვა მარიამისადმი – “ქალო, აჰა, შენი ძე!“ და საყვარელი მოწაფისადმი – “აჰა, დედაშენი“ (19: 26, 27); ასევე გვაქვს მისი ბოლო ტრიუმფალური სიტყვები: “აღსრულდა“ (19: 30). მარტო იოანე გვეუბნება იესოს ფერდის განგმირვისა და მის დამარხვაში ნიკოდემოსის როლის შესახებ. იოანეს თხრობის ყველაზე მნიშვნელოვანი წვლილია პილატეს წინაშე გამართული სასამართლოს ამბავი. ოთხივე სახარებიდან ნათელია, რომ იესოს გასამართლება ორ ეტაპად განხორციელდა: პროცესი ებრაული ხელისუფლებისა და შემდეგ პილატეს წინაშე. იოანე ბევრს არაფერს გვეუბნება კაიაფასთან მომხდარზე, მაგრამ საკმაო დროს უთმობს იესოს პილატესთან წარდგომის ამბავს.
იოანე უდიდესი დრამატულობით გვიხატავს ქრისტესა და პილატეს დაპირისპირებას, რომლებიც ღვთისა და კეისრის წარმომადგენლები არიან. ყველა ჩვენმა პერსონაჟმა უკანა პლანზე გადაინცვლა – ანა, კაიაფა, ჯარისკაცები, იმპულსური პეტრე და მისი თანამგზავრები და იერუსალიმის მცხოვრებნი – ჩვენ კი მეფობაზე მოსაუბრე იესოსა და პილატესთან დავრჩით (18: 33, 38). იერუსალიმელები უკანა პლანზე გადავიდნენ და აქ, ალბათ, გარკვეული მინიშნებაც გვაქვს, რომ სახელმწიფოებზე გავლენას უჩინარი ძალები ახდენენ. თუმცა მთავარი საკითხი, რის გადმოცემაც იოანეს სურს, შემდეგია: საბოლოოდ ან ქრისტე მართავს ან კეისარი. ქრისტე მეფეა, მაგრამ არა ისე, როგორც კეისარს ესმის, იგი მეფეა იქ, რაზეც ჭეშმარიტებას ამოწმებს (18: 37). თუმცა პილატემ ვერც კი გაიგო ჭეშმარიტების რაობა (მ. 38).
სწორედ ჭეშმარიტებაა მნიშვნელოვანი და არა ძალაუფლება. პილატემ სამჯერ გამოაცხადა იესოს უდანაშაულობა (18: 38; 19: 4, 6), მაგრამ იუდეველებმა “კეისრის მეგობრობის“ საკითხი წამოჭრეს (19: 12). ეს არცთუ უმნიშვნელო დაწოლა იქნებოდა პილატეზე გადაწყვეტილების მიღებისას. ამით მათ ძალა გამოავლინეს. და პილატეც დანებდა. მან იესოს სიკვდილით დასჯა ბრძანა. მან ძალაუფლებით ისარგებლა. ძალაუფლება ხრწნის.
და მაინც, ღვთის ჭეშმარიტება დაუძლეველია. აღდგომა გამოკვეთს იოანეს მთავარ სათქმელს, რომ რეალური და უმაღლესი ძალაუფლება ღვთის ხელთაა და არა ამქვეყნიური ძალაუფლების ბინძური მომმარაგებლების ხელში. იუდამ თავისი წილი საქმე შეასრულა, ისევე როგორც ანამ, კაიაფამ და მათმა თანამზრახველებმა, რომლებმაც დღესასწაულში მონაწილეობის მისაღებად გაუწმიდურება თავიდან აიცილეს. ბრბოსაც შეეძლო იესოს გათავისუფლება მოეთხოვა, მაგრამ ამის ნაცვლად მღვდელმთავართა ჭკუაზე დადიოდა და ბარაბას დახსნა არჩია. რაც შეეხება იესოს, ხალხმა მის მიმართ მხოლოდ “ჯვარს აცვი!“ გაიმეტა. ჯარისკაცები საკმაოზე მეტად გაართეს მათივე რიგებიდან გამოსულმა კომედიანტებმა, ვინც უმწეო პატიმრის დასაცინად ახალახალ ხერხებს იგონებდნენ.
იქვე იყო პილატე, რომელსაც სურდა სწორად მოქცეულიყო, მაგრამ მხოლოდ მაშინ, როცა ეს ქცევა უხერხულ მდგომარეობაში არ ჩააგდებდა. სახეზეა ადამიანთა საოცარი თავყრილობა, რომლებიც ზოგადად ბოროტები არ იყვნენ, მაგრამ შეეძლოთ ეთქვათ, “ჩვენ არ გვყავს მეფე გარდა კეისრისა“ (19: 15). მათი აღიარება უფრო გულწრფელი და ღრმა იყო, ვიდრე თავად აცნობიერებდნენ. იოანე ცხადად მიგვითითებს მთავარზე: დასასრულს სხვა მეფე არ ჩანს ქრისტეს ან კეისრის გარდა და ამქვეყნიური ადამიანების ცდომილების მიუხედავად, საბოლოოდ, ქრისტეა უზენაესი.
რწმენა
იოანე ნათელს ხდის, რომ სიცოცხლე სიკვდილის საშუალებით მოდის, ადამიანებისთვის საუკუნო სიცოცხლე ღვთის ძის სიკვდილს მოაქვს. როგორ იღებენ ადამიანები ამ ღვთიურ ნიჭს? იოანეს პასუხი ასეთია: “რწმენით".
იოანე ზმნა “რწმენას“ (pisteuein) ოთხმოცდათვრამეტჯერ იყენებს. ეს დიდი მაჩვენებელია ოცდაერთთავიანი წიგნისთვის. იგი არასოდეს ხმარობს “რწმენის“ შესატყვის არსებით სახელს. ეს ფაქტი დამაკმაყოფილებლად ვერავის ახსნა. ალბათ, მთავარი აქ ზმნის დინამიურობაა, რომელიც არსებითი სახელისას აღემატება. ჩვენთვის მოსახერხებელია სიტყვა “რწმენის“ გამოყენება, რადგან მას მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს საგანთა ქრისტიანულ აღთქმაში, თუმცა იოანეს ტერმინოლოგია მხედველობაში უნდა მივიღოთ.
იოანე ამ ზმნას ოთხჯერ იყენებს. იგი ყველაზე ხშირად წინდებულ “ში“-თან (ეის) ერთად შექმნილ კონსტრუქციას ხმარობს; ამრიგად, ფრაზა, ჩვეულებრივ ითარგმნება როგორც “ერწმუნა“ და შეიძლება ნიშნავდეს “ქრისტეში“ მოსვლას, თუკი პავლეს ფრაზას გამოვიყენებთ.519 ბულტმანი პირველი ეკლესიის მისიონერული ქადაგების მითითებას ხედავს, სადაც მორწმუნე “წარმართული (ან იუდეური რწმენიდან ქრისტიანობისკენ მოექცეოდა. “ იოანესეული გაგებით რწმენაში გულწრფელი მიძღვნა უნდა დავინახოთ. ამ დროს მორწმუნე ქრისტეს თანაზიარი ხდება და ქრისტეში რჩება. იოანე საკმაოდ ბევრს ლაპარაკობს ქრისტეში “დარჩენაზე“ (15: 4) და სწორედ ამ მდგომარეობაში წარმოგვიდგება რწმენა. იოანე რწმენასა და დარჩენას პირდაპირ არ აკავშირებს, თუმცა ზოგჯერ თითქმის ასე იქცევა (12: 46).
“რწმენის “ კონსტრუქცია ზოგჯერ ღვთისადმი რწმენის აღსანიშნავად გამოიყენება. (14: 1; ასევე 12: 44), თუმცა უმეტეს შემთხვევაში იგი იესოს რწმენაზე მიუთითებს. ზოგჯერ იოანეს აქვს გამოთქმა “მისი სახელის რწმენა“, სადაც სახელი პიროვნებას აღნიშნავს (2: 23). ასევე გვაქვს გაგზავნები ძის (3: 36), კაცის ძის (9: 35), იესოს (12: 11), “მისი“ (მაგ. 3: 16), “ჩემს“ (მაგ. 6: 35) და ნათლის (12: 36) რწმენაზე. უბრალოდ, კონსტრუქცია იესოსადმი მინდობის მნიშვნელობის გამოკვეთის ხერხია და ამის გაკეთება ნებისმიერი კუთხით შეიძლება.
ხშირად უთქვამთ, რომ რწმენა პიროვნების ნდობას ნიშნავს და არა გარკვეული მოსაზრებების ინტელექტუალურ გაზიარებას. რასაკვირველია, ამაში არის ჭეშმარიტება და ქრისტეს რწმენაზე ხშირი მითითებები ამას ნამდვილად გამოკვეთს. თუმცა რწმენაში ინტელექტუალური შინაარსიც დევს და იოანეს ნათქვამს ვერ ჩავწვდებით, თუ ამას არ დავინახავთ. ამრიგად, პეტრემ ილაპარაკა რწმენაზე, რომ იესო “ღვთის წმიდაა“ (6: 69). ეს მოსაზრება ჭეშმარიტებასთან ერთად აღებული, რომ იესოს “საუკუნო სიცოცხლის სიტყვები“ ჰქონდა, წარმოუდგენელს ხდიდა იესოს მოწაფეობისათვის თავის დანებებას. მართამ აღიარა თავისი მრწამსი, რომ იესო იყო ქრისტე (11: 27). იოანეს მთელი წიგნი იმისთვის დაიწერა, რომ ადამიანებს იესო ერწმუნათ (20: 31). იესომ რამდენჯერმე გამოიყენა ხსენებული კონსტრუქცია. ადამიანებმა უნდა ირწმუნონ, “რომ მე ვარ“ (8: 24; 13: 19), სადაც ღვთაებრივობაზე მინიშნება არ გამორჩეთ.521 იესოს ურთიერთობა მამა ღმერთთან სხვა გამოყენებებსაც მოიცავს. “მერწმუნეთ, რომ მე მამაში ვარ და მამა ჩემშია“ – თქვა იესომ (14: 11 ). მოწაფეებს ებრძანათ ღვთისაგან გამოსულის რწმენა (16: 27; შეად. 16: 30). რწმენა, რომ მამა ღმერთმა იესო წარმოგზავნა, რამდენჯერმეა მოხსენებული (11: 42; 17: 8, 21). რწმენა იოანეს თვალსაზრისით იესოზე, როგორც კარგ მოძღვარზე და კეთილშობილ ადამიანზე მინდობას ბევრად აღემატება. მასში შედის მის პიროვნებასთან დაკავშირებული ზოგიერთი ჭეშმარიტების მიღება. ვერ შევძლებთ მის რწმენას, თუ მას არ დავინახავთ ისეთს, როგორიც არის.
მიცემითთან დაკავშირებული კონსტრუქცია ჭეშმარიტებად მიჩნევას, ვინმესთვის რწმუნებულობის მინიჭებას ნიშნავს. იოანე ამას ღმერთთან მიმართებაში იყენებს (5: 24); მნიშვნელოვანია მისი ნათქვამის რწმენა. ნიშანდობლივია, რომ ამას ქრისტეზეც ამბობს (მაგ. 4: 21; 8: 45, 46). ეს შეიძლება ქრისტეს სიტყვებსაც ეხებოდეს (4: 50), სიტყვებს (5: 47) ან მის საქმეებს (10: 38); ეს ყველაფერი ერთ პიროვნებას უკავშირდება. და რასაკვირველია, ადამიანებისგან წმ. წერილის რწმენას ელოდებიან (2: 22), რაც შესაძლოა ავტორის სახელსაც ატარებდეს, მაგალითად მოსეს (5: 46, 47) ან ესაიას (12: 38).
რწმენა იოანესთვის მეტისმეტად მნიშვნელოვანია; იგი ისე ხშირად იყენებს ხსენებულ ზმნას, რომ აბსოლუტურ მნიშვნელობას ანიჭებს და უბრალოდ “რწმენას“ ახსენებს; ყოველთვის აუცილებელი როდია თქვას, ვის უნდა ერწმუნონ (მაგ. 1: 50; 4: 41). ზემოხსენებული კონსტრუქციის იოანესეული გამოყენების ოცდაათი მაგალითი ნათელს ხდის, რომ რწმენას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს.
და მაინც, არ უნდა ვიფიქროთ, რომ თითოეული ამ კონსტრუქციათაგანი მეტისმეტად განსხვავებულია და ერთის გამოყენება სხვების გამოყენებას გამორიცხავს. თუ რწმენას იოანესნაირად გავიგებთ, ნათელი გახდება, რომ მისი გამოხატვის ფორმას დიდი მნიშვნელობა არ აქვს. გამოყენებულია ყველაფერი, რასაც რწმენა გულისხმობს. თუ ქრისტეს ნამდვილად ვენდობით, რა თქმა უნდა, მის ნათქვამს ჭეშმარიტებად მივიჩნევთ. ასევე მივიღებთ გარკვეულ ჭეშმარიტებებს მისი პიროვნების ირგვლივ, მის ურთიერთობას მამა ღმერთთან, გვწამს მამის და წმ. წერილის გამოცხადების და ეს ყველაფერი იმდენად ფუნდამენტურია, რომ შეიძლება მარტივად ვთქვათ: “ჩვენ გვწამს“. ამას ვხედავთ მონაკვეთებში, სადაც გამოყენებულია ერთზე მეტი კონსტრუქცია. ამრიგად, იესომ ბრმად შობილს ჰკითხა, “გწამს კაცის ძისა?“ და ცოტა ხნის შემდეგ კაცი პასუხობს: “მწამს“ (9: 35, 38). და ისევ ვკითხულობთ, “ვისაც სწამს, … ვისაც არ სწამს …“ (3: 18). წინადადებათა ამ კომბინაციაში შეუძლებელია ორი კონსტრუქციის მნიშვნელობათა განსხვავება. ასევე იოანემ სახარება დაწერა, რათა “ვირწმუნოთ, რომ იესო არის ქრისტე, ძე ღვთისა, და რათა მორწმუნეებს გქონდეთ სიცოცხლე …" (20: 31). აქ შეუძლებელია განსხვავების დანახვა “ირწმუნოთ“ და “მორწმუნეებს“ შორის. სადაც და როგორც არ უნდა იყოს გამოხატული, მნიშვნელოვანია, რომ გვწამდეს.
სიყვარული
ძირითადი ჭეშმარიტება შემდეგში მდგომარეობს: ღმერთმა ისე შეიყვარა ქვეყნიერება, რომ ძე მისცა გადარჩენის მოსატანად (3: 16). ნათელია, რომ იოან. 3: 16-ში ცოდვილები იგულისხმება. იოანე არ ლაპარაკობს გამორჩეული ადამიანური ღირსებით ან მიმზიდველობით ღმერთში აღძრულ სიყვარულზე. ღვთის სიყვარულის შესანიშნავი თვისება ის გახლავთ, რომ იგი უღირს ადამიანებზე იღვრება. ასეთი სიყვარული საფასურს მოითხოვს. ეს ჯვარცმას ნიშნავს. სწორედ ამ სულისკვეთებით უთხრა იესომ მოწაფეებს, რომ მათ ნაცვლად არ ილოცებდა, რადგან “თვით მამას უყვარხართ“ (16: 27).523 მართლაც თავის მღვდელმთავრულ ლოცვაში იესომ მამას უთხრა: “ისე შეიყვარე ისინი, როგორც მე შემიყვარე“ (17: 23). ღმერთმა მართლაც რომ დიდი სიყვარულით შეგვიყვარა, სიყვარულით, რომელიც მისმა მოსიყვარულე ბუნებამ განსაზღვრა და არა ჩვენმა რომელიმე ღირსებამ. მას უყვარს ყველა, ვისაც იესო უყვარს და მას ემორჩილება (14: 21, 23) მაგრამ წინა ეპიზოდები მოწმობს, რომ აქ არ იგულისხმება დამსახურებული სიყვარული. იოანეს სახარების შემსწავლელს ეჭვი არ უნდა ეპარებოდეს ღვთის სიყვარულის სიდიდეში ან იმ ფაქტში, რომ ნიჭებით უხვად გვასაჩუქრებს ჩვენი დამსახურების მიუხედავად.
იოანე ხშირად ლაპარაკობს მამა ღმერთის ძის მიმართ სიყვარულზე (მაგ. 3: 35; 5: 20; 10: 17) და ნათელია, რომ ეს გახლავთ მთელი სახარების თანამდევი დიდებული ჭეშმარიტება. იესოში არა მხოლოდ ზეციურ სტუმარს ვხედავთ, არამედ ძეს, რომელსაც ღვთის სიყვარული მთელი სისრულით მოიცავს. ძის სიყვარული მამის მიმართ ყველგან იგულისხმება, მაგრამ მისი აშკარა გამოხატულება მხოლოდ ერთხელ ჩანს, როცა იესო წუთისოფლის გასაგებად აცხადებს მამის სიყვარულზე (14: 31). ადამიანებისადმი იესოს სიყვარული კიდევ უფრო ხშირად არის ნახსენები. მეგობრებისთვის სიკვდილი, როგორც იესომ გააკეთა, აღმატებულ სიყვარულს გვაჩვენებს (15: 13). მას ისინი ძლიერ უყვარდა. ჯვარცმა და ფაქტი, რომ მამის მსგავსად შეიყვარა ისინი, ხსენებულ აზრს ადასტურებს (15: 9). მას “ბოლომდე“ უყვარდა მოწაფეები (13: 1; გამოთქმა ნიშნავს “უკიდურესად“ და “ ბოლომდე“. იოანეს წერის მანერის თანახმად, ორივე მნიშვნელობა შეიძლება მიესადაგოს, თუმცა აქცენტი უფრო სიყვარულის ხარისხზე კეთდება). იესო მიმდევრებს შეაგონებს, რომ მის სიყვარულში “დარჩნენ“ (15: 9, 10). რასაკვირველია, მას ვერაფერი შეაფერხებს ჩვენს სიყვარულში, მაგრამ შესაძლოა ჩვენი ცხოვრების წესით დავაბრკოლოთ ამ სიყვარულის მოქმედება. მისი მცნებების დაცვით მასთან ახლო მოზიარეობას უზრუნველვყოფთ. იოანე ხშირად გვეუბნება, რომ იესოს უყვარდა მოწაფეები როგორც მთლიანი ჯგუფი (13:34; 15:9), თუმცა ზოგჯერ ნახსენებია მისი სიყვარული ცალკეული პიროვნებების მიმართ, მაგალითად, მართას, მარიამისა და ლაზარეს შემთხვევაში (11: 5; ლაზარეზე ასევე ნათქვამია, “ვინც შენ გიყვარს ავადაა“ [ მ. 3 ]). რასაკვირველია, გვაქვს მუხლი მოწაფეზე, “რომელიც უყვარდა იესოს" (13: 23; 19: 26; 20: 2; 21: 7, 20).
ჩვენს მიმართ ღვთისა და იესოს სიყვარული საპასუხო გრძნობას მოითხოვს. იესო ლაპარაკობს ადამიანებზე, ვისაც ის უყვართ (14: 15, 23, 28; 16: 27). ეს გრძნობა ხშირად მცნებების დაცვასთან იგივდება. მართლაც, თუ ნამდვილად გვიყვარს ქრისტე, გვინდა ვასიამოვნოთ. თუ გამუდმებით უგულებელვყოფთ მის მითითებებს, ჩვენი სიყვარულის რეალობას ეჭვის ჩრდილი ეცემა (შეად. 14: 24). იესომ მოწაფეებს “ ახალი მცნება “ მისცა: “გიყვარდეთ ერთმანეთი, როგორც მე შეიყვარეთ თქვენ“ (13: 34; შეად. 15: 12, 17). არსებობს ძველი მცნება ერთმანეთის სიყვარულზე (ლევ. 19: 18), ამრიგად, თავად სიყვარული ახალი რამ არ არის. სიახლე იმაში მდგომარეობს, რომ ქრისტე უნდა შევიყვაროთ ისე, როგორც მან შეგვიყვარა, მისი სიყვარული გასცემს და გასცემს უღირსი ადამიანების მიმართ. მას უყვარს, იმიტომ, მოსიყვარულე პიროვნებაა და არა სიყვარულის ობიექტის მიმზიდველი თვისებების გამო. რაც უფრო მეტად გავიჟღინთებით ღვთის სიყვარულით ქრისტეში უღირსი ადამიანები, მით უფრო მეტად გამოვეხმაურებით მას მოსიყვარულე პიროვნებებად ჩამოყალიბებით. სწორედ ასეთი სიყვარულის გამოვლინებით შევძლებთ დავანახოთ ადამიანებს, რომ იესოს მოწაფეები ვართ (13: 35).
სიყვარულის მნიშვნელობა პეტრეს მიმართ იესოს სამმაგ კითხვაში ჩანს (21: 15, 17). პეტრემ სამჯერ უარყო, რომ იესოს იცნობდა და ჯგუფის წინამძღოლად მისი ყოფნის საკითხი ეჭვქვეშ დადგა. უფლის მიმართ სიყვარულის სამმაგმა დასტურმა, რომელიც ცხვრების მწყემსვის სამმაგ დავალებას შეესაბამება, პეტრეს პირვანდელი პოზიცია აღუდგინა. საინტერესოა, რომ ამ შემთხვევაში იესოს არაფერი უკითხავს პეტრეს გაბედულებაზე, კარგი წინამძღოლობისთვის აუცილებელ შინაგან რესურსებსა თუ მის მზაობაზე. იგი მხოლოდ და მხოლოდ პეტრეს სიყვარულით დაინტერესდა. ქრისტიანულ ცხოვრებაში სიყვარულზე მნიშვნელოვანი არაფერია.
იოანე ზოგჯერ უფრო ნაკლებ სიყვარულზე მიუთითებს ადამიანთა მხრიდან. იგი ლაპარაკობს მათზე, ვინც ნათელზე მეტად ბნელი შეიყვარეს (3: 19) და მათზეც, ვისაც ადამიანთა ქება უყვარდათ (12: 43). იგი ასევე გვახსენებს, რომ ქვეყნიერებას თავისები უყვარს (15: 19) და გვაფრთხილებს, რომ საკუთარი სიცოცხლის მოყვარული დაღუპავს მას (12: 25; აქ მითითებულია, რომ ამ ქვეყნად სიცოცხლის სიყვარული მის დაკარგვას ნიშნავს ).
ცოდვა
აშკარაა იოანეს დაინტერესება ისეთი თემებით, როგორიცაა განკაცება, საუკუნო სიცოცხლე, რწმენა და სიყვარული და ზოგიერთი ბიბლიის შემსწავლელთაგან თვლის, რომ მას ცოდვის საკითხი მაინც და მაინც არ აღელვებს. ასეთების გასაკვირად უნდა ვთქვათ, რომ მას ჩვიდმეტჯერ აქვს ნახსენები სიტყვა “hamartia“, “ცოდვა. “ ამდენჯერვე გვხვდება იგი მის პირველ წერილში და აღემატება ნებისმიერი სხვა წიგნის შესაბამის მაჩვენებელს გარდა რომაელთა (ორმოცდარვაჯერ) და ებრაელთა წერილებისა (ოცდახუთჯერ). იოანესთვის ცოდვა მნიშვნელოვანი კონცეფცია გახლავთ. იგი დასაწყისშივე გვაწვდის იოანე ნათლისმცემლის სიტყვებს: “აჰა, ღვთის კრავი, რომელმაც აიღო სოფლის ცოდვა“ (1: 29), ხოლო წიგნის დასასრულს ცოდვების მიტევებაზე ლაპარაკობს (20: 23). მისთვის ასე მნიშვნელოვანი საუკუნო სიცოცხლე შესაძლოა ცოდვების პატიებითაც გამოვხატოთ.
ცოდვა სერიოზული საკითხია. იესომ უთხრა ოცდათვრამეტი წლის დავრდომილობისგან გაჯანსაღებულ კაცს: “ნუღარ შესცოდავ, რათა რაიმე უარესი არ დაგემართოს“. (5: 14). იესომ რამდენჯერმე თქვა ადამიანებზე: “თქვენს ცოდვაში დაიხოცებით“ (8: 21, 24). აშკარაა, რომ აქ ყველაზე საშინელი არ არის აღწერილი. იგი ცოდვილებს “ ცოდვის მონებს “ ( 8: 34 ) უწოდებდა. ყველა ცოდვა ერთნაირი სიმძიმის როდია, რადგან იესოს ნთქვამისამებრ, პილატეს ხელში მის გადამცემს “უფრო დიდი ცოდვა აქვს“ (19: 11). ეს არ ნიშნავს, რომ პილატეს ამ საქმეში არ შეუცოდავს. ტერმინი “უფრო დიდი ცოდვა გულისხმობს, რომ “პატარა ცოდვაც“ არსებობს. იესოს არ სურდა იმის თქმა, რომ პილატე უდანაშაულო იყო. ყოველგვარი ცოდვა საშინელი ბოროტებაა, მაგრამ ერი, რომელსაც ღვთის სიტყვა ჰქონდა და ამის მიუხედავად, ღვთის ძე სასიკვდილო მსჯავრისთვის გადასცა, მომაკვდინებელ ცოდვას სჩადიოდა.
იესო უარყოფდა ცოდვაზე ზოგიერთ არასწორ შეხედულებას. ამრიგად, იოანე გვიამბობს შემთხვევაზე, როცა დაბადებიდან ბრმა კაცთან შეხვედრისას მოწაფეებმა იკითხეს, “ვინ შესცოდა, მან თუ მისმა მშობლებმა, ბრმა რომ დაიბადა?“ (9: 2). მათ კითხვა დასვეს იუდეური შეხედულების თანახმად, რაც ნათლად აქვს გადმოცემული რ. ამის: “ ცოდვის გარეშე სიკვდილი არ მოდის და არც ტანჯვა გვხვდება ურჯულოების გარეშე.
ადვილი დასანახი როდია, როგორ შეეძლო ბავშვს ისე შეეცოდა დაბადებამდე, რომ სასჯელად მთელი ცხოვრების მანძილზე სიბრმავე რგებოდა. არანაკლებ რთულია გაიგო, რომ მშობლების ცოდვამ, რაც არ უნდა საშინელი ყოფილიყო, შვილს მოუტანა სასჯელი და არა თავად შემცოდებს. რაბინები ამგვარ პრობლემებს გადაუჭრელად მიიჩნევდნენ,525 მაგრამ მოწაფეებისთვის ძნელი ასახსნელი იყო ადამიანის სიბრმავე. იესომ მათ განუმარტა, რომ ამ ადამიანის გაჭირვების მიზეზი ცოდვაში არ უნდა ეძიათ. მისი განცხადება დიდი შვება უნდა ყოფილიყო ადამიანებისთვის, რომლებსაც გამჯდარი ჰქონდათ მოსაზრება, რომ ტანჯვას ყოველთვის შეცოდება უძღოდა.
შემთხვევის დასასრულს მოცემულია მნიშვნელოვანი სწავლება ცოდვის შესახებ. იესომ ილაპარაკა ქვეყნიერებაზე განკითხვისთვის მოსვლაზე, “რათა ბრმებმა დაინახონ, მხედველნი კი დაბრმავდნენ“ (9: 39). ფიზიკური თუ სულიერი მხედველობის აღდგენის განცხადება ადვილი გასაგებია, მაგრამ მეორე ნაწილის გაგება ძნელია. ალბათ, იესო გულისხმობდა, რომ მისი მოსვლა გამოააშკარავებდა ფარისეველთა მსგავსი ადამიანების სულიერ სიბრმავეს, თუმცა თავი ასეთებად არ მიაჩნდათ: ახლა ისინი მხილებულნი იქნენ როგორც ბრმები. ერთ ერთი ამ ფარისეველთაგანი კითხვას სვამს: “ ნუთუ ჩვენც ბრმები ვართ?" რაზეც იესო პასუხობს, “ბრმები რომ ყოფილიყავით, ცოდვა არ გექნებოდათ, მაგრამ რაკი ამბობთ, თვალხილულნი ვართო, თქვენი ცოდვა გრჩებათ“ (9: 41). ისინი სულიერი ხედვით იკვეხნიდნენ, მაგრამ ბრმებივით იქცეოდნენ. ეს იყო მათი ცოდვა.
იესოს მოსვლამ გამოააშკარავა ქვეყნიერების ცოდვა, რომელიც მის წინააღმდეგობაში გამოიხატა. იესომ მოწაფეებს უთხრა ზემოთვალში, რომ ზემოხსენებულ ადამიანებს ცოდვა არ “ექნებოდათ“ თავად რომ არ მოსულიყო და არ ესწავლებინა მათთვის. ახლა კი მათ პატიება არ ჰქონდათ (15: 22). იესომ იგივე თქვა მის საქმეებზე. ადამიანები ხედავდნენ მის ნამოქმედარს და მაინც უარყოფდნენ. აქედან გამომდინარე, ისინი მშვენივრად ხედავდნენ, მაგრამ მაინც სძულდათ იესო და მისი მამა ღმერთი (15: 24).
ქრისტეში ღვთის ნამოქმედარის უარყოფა წარმოაჩენს ადამიანთა ცოდვილ მდგომარეობას. რელიგიური ადამიანებიც ეწინაღმდეგებოდნენ იესოს და მაშასადამე, ღმერთსაც, თუმცა ვერ აცნობიერებდნენ, რომ ცდებოდნენ. საკუთარ ცოდვებში გარკვევას სულიწმიდის საქმიანობა სჭირდება (16: 8), თუმცა ზოგჯერ ადამიანი უარყოფს მის მხილებას და თავის შეცდომასაც ვერ ხვდება. ეს ცოდვა იესოს მიმართ ურწმუნოებას უკავშირდება (16: 9).
იოანე სიტყვა “ცოდვას“ მეტწილად მხოლობით რიცხვში იყენებს ე. ი. საქმე გვაქვს არა ბოროტების ცალკეულ აქტებთან, არამედ პრინციპთან, რომელსაც ადამიანი არასწორი მიმართულებით მიჰყავს. სწორედ ეს გახლავთ ჩვენი მთავარი პრობლემა. “ღვთის კრავი“ თავისი მსხვერპლშეწირვით ცოდვას გვაშორებს (რა თქმა უნდა, ადამიანთა ცალკეულ ცოდვებსაც). მაშინდელი ადამიანები, განსაკუთრებით კი რელიგიურები, შესაძლოა ხვდებოდნენ თავიანთ ცოდვებს, მაგრამ ვერ აცნობიერებდნენ შინაგან ცოდვიანობას, რაც მათ ცოდვაში აგდებდა და ცოდვის მონებად ხდიდა. იოანემ ეს ყველაფერი ნათლად დაინახა. ასევე ნათლად გააცნობიერა, რომ იესოს პასუხი ჰქონდა ადამიანთა გაჭირვებაზე. მან მთელი ქვეყნიერების ცოდვა იტვირთა.
ქვეყნიერება
იოანე საკმაოდ ბევრს ლაპარაკობს “ქვეყნიერებაზე“. იგი სამოცდათვრამეტჯერ იყენებს სიტყვა კოსმოს-ს, “წუთისოფელს“, როცა სხვა ავტორების წერილებში მისი გამოყენება ოცდაერთს არ აჭარბებს (1 კორინთელთა მიმართ; 1 იოანეში იგი ოცდასამჯერ გვხვდება). “ქვეყნიერების“ კონცეფცია იოანეს ნაშრომში მეტად მნიშვნელოვანია იმის აღსაქმნელად, თუ რისთვის მოვიდა იესო დედამიწაზე.
ტერმინი ძირითადად ნიშნავს “წესრიგს“ (LSJ), საიდანაც იწარმოება სიტყვები, მაგალითად ორნამენტი ან მორთულობა ( როგორც 1 პეტრე 3: 3-ში ). ანტიკური ხანის მკვიდრებმა ვერ იპოვეს სხვა ორნამენტი ან სამკაული, რომელიც მეტოქეობას გაუწევდა ჩვენს სამყაროს მთელი მისი წესრიგითა და სილამაზით. ამრიგად, ორნამენტი, სამკაული კოსმოსი გახლავთ. ამგვარ გამოყენებას იესოს ლოცვაში ვაწყდებით, როცა იგი წუთისოფლის გაჩენამდე მის დიდებაზე ლაპარაკობდა (17: 5; შეად. მ. 24; 21: 25 ). როგორც ადამიანები თვლიან, სამყაროს ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწილია ის, სადაც ჩვენ ვცხოვრობთ, ამრიგად ტერმინი დედამიწის აღმნიშვნელი გახდა. სიტყვა იყო “ქვეყნიერებაზე“ (1: 10); იესო მამისგან გამოვიდა და “სოფელში მოვიდა“ (16: 28). ასეთი გამოყენება საკმაოდ ბუნებრივია და კომენტარი თითქმის არ სჭირდება.
შემდგომი ბუნებრივი განვითარებისას ტერმინი გამოიყენება დედამიწის მკვიდრთათვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვნის აღსანიშნავად; ეს გახლავთ თავად მიწის მოსახლეობა. იესო თავის თავს “სოფლის ნათელს“ უწოდებს (8: 12; 9: 5) და მის განკითხვაზე ლაპარაკობს (12:47). ფარისევლებმა დანანებით შესძახეს: “მთელი ქვეყანა მას მიჰყვება“ (12: 19).
თუმცა ამ საკითხში მთელი ქვეყნიერება ერთსულოვანი როდია. ზოგიერთმა ადამიანმა კეთილგანწყობით უპასუხა იესოს სიტყვას, სხვებმა – არა. ხანდახან ტერმინი სწორედ მათ მიმართ გამოიყენება, ვინც კარგად გამოეხმაურა, თუმცა იშვიათად. იესოს “სოფლის მხსნელი“ ეწოდა (4: 42); მან თქვა, რომ ქვეყნიერების გადასარჩენად მოვიდა (3: 17; 12: 47). იგია “ღვთის კრავი, რომელმაც აიღო სოფლის ცოდვა“ (1: 29). გადარჩენის მიღმა ღვთის სიყვარული დგას, რადგან “იქამდე შეიყვარა ღმერთმა სოფელი, რომ მისცა თავისი ერთადერთი ძე, რათა არავინ, ვინც მას ირწმუნებს, არ დაიღუპოს, არამედ ჰქონდეს საუკუნო სიცოცხლე“ (3: 16). ქრისტე “სიცოცხლეს აძლევს სოფელს“ (6: 33, 51). ასეთი მონაკვეთები არ გვაძლევს ქვეყნიერების ყოველი მკვიდრის გადარჩენაში დარწმუნების საფუძველს, მაგრამ მიგვითითებს იესოსეული ხსნის საყოველთაო მასშტაბზე. გადარჩენა არ იზღუდება მხოლოდ ებრაელებით ან სხვა რომელიმე ერით, ღვთისმოსავი, ინტელექტუალური, მდიდარი, ღარიბი ან გარიყული ადამიანების ჯგუფით. გადარჩენის კარი ყველასთვის ღიაა, ვინც არ უნდა იყოს. ეს გახლავთ ჩვენი გაგების მნიშვნელოვანი ნაწილი, თუ როგორ გვესმის იოანეს თვალსაზრისი ქრისტეს ღვაწლზე.
ყველაზე ხშირად იოანე ქვეყნიერებას ქრისტესა და ქრისტიანების მოწინააღმდეგედ მიიჩნევს. ზემოთვალში ყოფნისას იუდა ( არა ისკარიოტელი ) დაინტერესდა, როგორ გამოეცხადებოდა იესო მათ “და არა სოფელს“ (14: 22). აქ ადამიანთა ორი ჯგუფი განირჩევა. იგივე ჩანს, როცა იესომ თავი განაცალკევა “იუდეველებისგან“: “თქვენ ქვემოდან ხართ, მე კი მაღლიდან ვარ. თქვენ სოფლისანი ხართ, მე კი სოფლისა არა ვარ“ (8: 23). მისი არსება ზეციურია; იგი ამ ქვეყნიერებას არ ეკუთვნის, ისევე როგორც მისი მიმდევრები. განსხვავება “სოფლის“ კუთვნილებასა და სოფლისად არყოფნას შორის იგივეა, რაც “ქვემოდან“ და “მაღლიდან“ ყოფნას შორის. იესომ ამ სხვაობას კიდევ ერთხელ გაუსვა ხაზი და მოწაფეებიც შემოიერთა (17: 14, 16). კიდევ ერთი კუთხით, ქრისტეს მეფობა ამქვეყნიური არ არის (18: 36). მისი მეფობა უმაღლესია, მაგრამ პილატეს ძალაუფლებასთან მსგავსებას როდი ნიშნავს. მთელი მისი მიზანი და ხედვა განსხვავებულია.
მოწაფეები იესოს მიეცა სოფლისგან (17: 6) და მათი არაამქვეყნიური კუთვნილება წუთისოფლისგან სიძულვილის მიღების საწინდარია. იესომ თავის ურწმუნო ძმებს უთხრა: “წუთისოფელს არ შეუძლია თქვენი შეძულება“. ამის საპირისპიროდ იგი ქვეყნიერებას სძულდა, რადგან ამ უკანასკნელის “საქმეები ბოროტი იყო“ (7: 7). გარდაუვალია დაპირისპირება თავისივე ბოროტების მოყვარულ ქვეყნიერებასა და მათ შორის, ვინც ღმერთს ეკუთვნის და ამით ბოროტებას ეწინააღმდეგება. მოწაფეები რომ “ამ სოფლისა“ ყოფილიყვნენ, ქვეყნიერებას ეყვარებოდა თავისები, მაგრამ იესომ გამოარჩია ისინი სოფლიდან და ამით ქვეყნიერების სიძულვილი აღძრა (15: 19). თუმცა ქვეყნიერებამ იესოს მოწაფეებამდე თვითონ იესო შეიძულა (15: 18); გასაკვირი როდია, რომ მასწავლებლის მიმართ სიძულვილი მოწაფეებზეც გადავიდა. ქვეყნიერებამ იმიტომ შეიძულა ისინი, რომ მას არ ეკუთვნოდნენ (17: 14). იგი ხარობდა, როცა ისინი დამწუხრებულნი იყვნენ (16: 20).
წუთისოფლის წინააღმდეგობა სახარების დასაწყისშივე ჩანს, რადგან პროლოგში ვკითხულობთ, რომ Lოგოს იყო ქვეყნიერებაზე, ქვეყნიერება მის მიერ შეიქმნა და ქვეყნიერებამ “ვერ იცნო იგი“ (1: 10). ნათელი მოვიდა წუთისოფელში, მაგრამ ადამიანებმა ნათელზე მეტად სიბნელე შეიყვარეს, რადგან ბოროტს სჩადიოდნენ (3: 19). ქვეყნიერება არ იცნობდა ღმერთს (17: 25). ეს გასაკვირი არ არის, რადგან მისი მმართველი სატანა გახლავთ (12: 31; 14: 30; 16: 11). წუთისოფელს არ შეუძლია ჭეშმარიტების სულის მიღება (14: 17), თუმცა ეს სული ამხილებს მას ცოდვის, სიმართლისა და სამსჯავროს გამო (16: 8).
ამ ყველაფერს მივყავართ აზრამდე, რომ ქვეყნიერება ახლაც ღვთის სიყვარულის ობიექტია (შეად. 3: 16 ). მამა ღმერთმა ძე წუთისოფელში გამოგზავნა (10: 36; 17: 18; შეად. მართას სიტყვებს: “ამ სოფლად მომავალი “ [11: 27] ). იესო ქვეყნიერებას ელაპარაკა (8: 26; 17: 13; 18: 20) და ამით მიანიშნა მზადყოფნაზე, რომ ესწავლებინა მათთვის, ვისაც მოსმენა შეეძლო. იგი ლოცულობდა არა ქვეყნიერებისთვის როგორც ასეთისთვის (როგორ შეეძლო მას ლოცვა, რომ წუთისოფელს თავისი ამქვეყნიურობა გაეგრძელებინა?).
იესოს სურდა ქვეყნიერებას ერწმუნა და გაეგო, რომ მამამ გამოგზავნა (17: 21, 23). იგი ქვეყნიერებისთვის არ ლოცულობდა (17: 9), მაგრამ არც მოწაფეების წაყვანას ითხოვდა (17: 15). მათ გარკვეული ფუნქცია ჰქონდათ დაკისრებული და როგორც მამამ წარმოგზავნა ძე, ისე ძემ წარმოგზავნა ისინი ქვეყნიერებაზე (17: 18). მათი ფუნქცია არ გამოთქმულა, მაგრამ მთელი სახარება ცხადყოფს, რომ მოწაფეებს ღვთისთვის უნდა ეცხოვრათ და იესოს გადაცემული სიტყვა გამოეცხადებინათ, რათა ადამიანები ღმერთთან მოეყვანათ.
ჯვარცმის მოლოდინში და მის მისატოვებლად და გასაქცევად მზადმყოფი ერთი მუჭა მოწაფეების ანაბარა დარჩენილ იესოს შეეძლო ეთქვა: “მე ვძლიე სოფელს“ (16: 33). ქვეყნიერებამ მას ყველაზე უარესი ხვედრი არგუნა და აგრძელებს მისი მიმდევრების გასაჭირში ჩაყრას (16: 33). თუმცა გამარჯვება მას არ დარჩება. საბოლოო ტრიუმფი ქრისტესია, რაც იოანესთვის ჭეშმარიტებას წარმოადგენს. დაე, ნუ გაიტეხენ გულს მისი მკითხველები და ნურც შეცდებიან. გამარჯვებული მხოლოდ იესოა.
ნათელი
ნათელსა და ბნელს შორის არსებული დაპირისპირება სიმბოლიზმის ბუნებრივ ნაწილს წარმოადგენს და მრავალ რელიგიაში გვხვდება. იოანემ Lოგოს-ი ყოველივეს შემქმნელად წარმოგვიდგინა და დაურთო, “ მასში იყო სიცოცხლე და სიცოცხლე იყო ადამიანთა ნათელი “ (1 : 4). ეს, სავარაუდოდ, ძველი აღთქმის ეპიზოდებზე მიუთითებს, სადაც სიცოცხლე და ნათელი ღმერთს უკავშირდება. მაგალითად: “ შენთან არის წყარო სიცოცხლისა, შენი შუქით ვხედავთ სინათლეს “ (ფს. 35: 10). სინათლესა და სიცოცხლეს, რაც იუდეველებმა ღმერთში დაინახეს, იოანე Lოგოს-ში ხედავს. ვინც მას წაყვება, “სიცოცხლის ნათელი“ ექნება. მის გარეშე წყვდიადში დავდივართ, მაგრამ მას სინათლე მოაქვს და მთელ სიცოცხლეს აშუქებს.
“ნათელი ბნელში ანათებს“ – წერს იოანე, “და ბნელმა ვერ მოიცვა იგი“ (1: 5). ნათლის ფუნქცია სწორედ რომ ბნელის განათებაა. დღის სინათლეზე ასანთის გაკვრას აზრი არა აქვს, მაგრამ ღამის წყვდიადში სინათლის პატარა წყაროც კი ფანტავს სიბნელეს. ღვთის ხალხი სიბნელის გასანათებლად არიან წარმოგზავნილნი. ადვილი და საამოა ჩვენი წილი სინათლის შემატება მსგავსი აზროვნების ადამიანთაგან წამოსული შუქისთვის, მაგრამ ქვეყნიერების სიბნელეს განათება ესაჭიროება. იოანეს ნათქვამისამებრ, სწორედ ეს მიიღო მან. სინათლე კვლავ ანათებს და სიბნელე მას ვერ დაძლევს.
იოანე კვლავ მთავარი თემის ირგვლივ ტრიალებს, რომ იესოში ღვთის ძეს ვხედავთ. Lოგოს, ამბობს იგი, “იყო ნათელი ჭეშმარიტი, რომელიც უნათებს სოფლად მომსვლელ ყოველ ადამიანს“ და იგი “იყო სოფელში“ (1: 9, 10). “ნათელი მოვიდა სოფელში" – ამბობს იესო (3: 19). და კვლავ, “კიდევ მცირე ხანს არის თქვენს შორის ნათელი“ (12: 35). მან თქვა, “მე ვარ ნათელი სოფლისა“ ( 8: 12; 9: 5 ). და ისევ, “მე ნათელი მოვედი სოფელში, რომ არც ერთი ჩემი მორწმუნე ბნელში არ დარჩეს“ (12: 46). ყველა ეს ნათქვამი ცხადყოფს, რომ ქვეყნიერების განათება იესოში იპოვება, რაშიც საპირისპიროც იგულისხმება და ზოგჯერ ასეც გვხვდება: იესოს უარმყოფელი ნათელს უარყოფს და სიბნელეში ხელის ცეცებით ივლის. იოანე ნათლისმცემელმა კარგად იცოდა ნათლის დანიშნულება. იგი ღვთისგან იყო წარმოგზავნილი, რომ დაემოწმებინა ნათლის შესახებ (1: 6, 7). იოანე თავად არ იყო ნათელი (1: 8), მაგრამ მასზე მოწმობდა. მის თანამედროვეებს ბუნდოვანი წარმოდგენა ჰქონდათ მიმდინარე მოვლენებზე და სურდათ ერთხანს ეხარათ მის ნათელში (5: 35). თუმცა საბოლოოდ, მსჯავრი დაედოთ, რადგან ნათელზე მეტი ბნელი შეიყვარეს მათი ბოროტი საქმეების გამო (3: 19). მათი მცდარი ქმედებები მოწმობდა, რომ ნათელი შეიძულეს და არ მოდიოდნენ მასთან, რომ არ გამჟღავნებულიყო, რას წარმოადგენდნენ სინამდვილეში (3: 20). ისინი ბორძიკობენ ბნელში მოსიარულე ადამიანების მსგავსად, რადგან ნათელი არ არის მათში (11: 10). ყურადღება მიაქციეთ შედარების ცვლილებას: იესო ლაპარაკობდა ჩვენს შიგნით მანათობელ შუქზე და არა გარედან დახმარებაზე. რასაკვირველია, ორივე მნიშვნელოვანია; ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, თუ რომელი მხარის ხაზგასმა ხდება. ასეთი მონაკვეთები მეტისმეტად დებს მსჯავრს იმ ბოროტებას, რასაც სიბნელე წარმოადგენს.
თუმცა არიან ისეთები, რომლებიც ნათლისმცემლის მსგავსად ნათელს ეხმაურებიან. ისინი “ჭეშმარიტების მოქმედნი“ არიან და ნათლისკენ მიდიან (3: 21); ისინი დადიან, რადგან სინათლე აქვთ და ბნელს არ ძალუძს მათი ძლევა (12: 35). მათ ნათლის სწამთ (ეს ცხადყოფს, რომ ნათელი იესოს მჭიდროდ უკავშირდება), რათა იყვნენ “ნათლის ძეები“ (12: 36). აშკარაა, რომ იოანესთვის ნათლის კონცეფცია ქრისტესა და მისეული ხსნის ხედვის მნიშვნელოვანი საშუალებაა.
ჭეშმარიტება
ჭეშმარიტების კონცეფცია ბერძნული ნაშრომებიდან ზოგადად ძალიან ჰგავს ჩვენსას. ჭეშმარიტება ლაპარაკის თვისებაა (ჭეშმარიტება სიცრუეს უპირისპირდება). კონცეფცია უფრო მდიდარი და ცვალებადი ძველ აღთქმაშია; მაგალითად, ღმერთს შეიძლება ,,ჭეშმარიტი ღმერთი" ეწოდოს (ფს.30:6; ეს.65:16). სრული ჭეშმარიტება მაშინ ვიცით, თუ ღმერთს ვიცნობთ. ეს კი განსაზღვრავს ჩვენს პიროვნებას და ჩვენი ცხოვრების წესს. მეფსალმუნე ჭეშმარიტების ლაპარაკს არა მხოლოდ ბაგით გამოთქმულ, არამედ გულიდან წამოსულ აზრებსაც უწოდებს (ფს.14:2). იგი ღვთის ჭეშმარიტებას ,,მიჰყვება" (ე.ი.ცხოვრობს) (ფს.25:3). ,,უფალო შენი თვალი ხომ ჭეშმარიტებისკენაა მიპყრობილი", – ამბობს იერემია (იერ.5:3). კიდევ ბევრი მუხლი მიუთითებს ჭეშმარიტებაზე; ძველაღთქმისეული ჭეშმარიტების კონცეფცია უხვი და სრუძველაღთქმისეული ჭეშმარიტების კონცეფცია უხვი და სრუჭეშმარიტების კონცეფცია უხვი და სრულია.
ახალი აღთქმის მწერლებისთვის ძველი აღთქმის კონცეფცია ფონს ქმნის და მათაც დაინახეს ჭეშმარიტების ფართო სპექტრი. ძველი აღთქმის მსგავსად იოანეც მას ღმერთს უკავშირებს, რომლის სიტყვა ,,ჭეშმარიტია" (17:17). ვინც ასე სცემს ღმერთს თაყვანს, ,,სულით და ჭეშმარიტებით" უნდა მოქმედებ(17:17). ვინც ასე სცემს ღმერთს თაყვანს, ,,სულით და ჭეშმარიტებით" უნდა მოქმედებ,,სულით და ჭეშმარიტებით" უნდა მოქმედებდა ჭეშმარიტებით" უნდა მოქმედებდეს (4:23-24). ჭეშმარიტება განსაკუთრებით იესოსთან ასოცირდება. იესომ პილატე ყველაზე შთამბეჭასოცირდება. იესომ პილატე ყველაზე შთამბეჭიესომ პილატე ყველაზე შთამბეჭდავი ტერმინებით დაარწმუნა, რომ ჭეშმარიტება მისი მთავარი საფიქრალი იყო: ,,მე იმიტომ დავიბადე და იმიტომ მოვედი წუთისოფელში ,რომ ჭეშმარიტება დამემოწმებინა. ყველა ვინც ჭეშმარიტებიდანაა, ისმენს ჩემს ხმას" (18:37). Lოგოს-ი ,,მადლითა და ჭეშმარიტებით აღსავსეა (1:14). უფრო მეტიც, ,,მადლი და ჭეშმარიტება იესო ქრისტეს მიერ იქმნა"(1:17). ყურადღება მიაქციეთ მადლთან კავშირს. იოანეს სიიქმნა"(1:17). ყურადღება მიაქციეთ მადლთან კავშირს. იოანეს სიყურადღება მიაქციეთ მადლთან კავშირს. იოანეს სიტყვა ,,მადლი" შესავლის შემდეგ აღარ გამოუყენებია, მაგრამ იგი ჭეშმარიტებასთან ერთად უნდა იყოს აღქმული. ამ უკანასკნელ ტერმინს იგი საკმაოდ ხშირად ხმარობს. ჩანს, რომ ჭეშმარიტება, რომელიც ასე მტკიცედ უკავშირდება ქრისტეს, გადარჩენის მომტანია. მადლი და ჭეშმარიტება მხოლოდ მაშინ მოდის ადამიანებთან, როცა ქრისტეს მოაქვს.
პილატე სვამს კითხვას, “რა არის ,,ჭეშმარიტება?" (18:38). ეს იოანეს სახარების ყველაზე მნიშვნელო,,ჭეშმარიტება?" (18:38). ეს იოანეს სახარების ყველაზე მნიშვნელო(18:38). ეს იოანეს სახარების ყველაზე მნიშვნელოვან მომენტში ხდება. იესო მმართველის წინაშე დგას, მოწაფეები გაიფანტნენ, იუდეველმა მთავრებმა იგი პილატეს ხელთ გადასცეს, რომელმაც გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს. იგი იესოს მეფობაზე ელაპარაკება და იესოც უმხელს, რომ დედამიწაზე მისი მოსვლა ჭეშმარიტებას უკავშირდება. და მაინც, რა არის ჭეშმარიტება? იოანე ასეთ განმარტებას არ გვაწვდის არც იესოს, არც პილატეს და არც სხვა ვინმეს პირით. თუმცა პასუხი მის საქმეებშია, რადგან აქედან უშუალოდ ჯვარცმის აღწერაზე გადადის. მეოთხე სახარებაში αληθεια-ს მხოლოდ ერთი მნიშვნელობა შეიძლება ჰქონდეს: ეს გახლავთ ჭეშმარიტება იესოს სიკვდილსა და აღდგომაზე, რის მოწმობაც 16:7-სა და 17:9-ში გვაქვს. ეს ეთანხმება მეოთხე სახარების მთლიან თეოლოგიას, რომლის მთავარი მომენტი იესოს ,,ამაღლება"გახლავთ.
ამრიგად, იესოს შეეძლო ეთქვა, ,,მე ვარ…..ჭეშმარიტება"(14:6). ჭეშმარიტება სრული გაგებით იესო,,მე ვარ…..ჭეშმარიტება"(14:6). ჭეშმარიტება სრული გაგებით იესოვარ…..ჭეშმარიტება"(14:6). ჭეშმარიტება სრული გაგებით იესოვარ…..ჭეშმარიტება"(14:6). ჭეშმარიტება სრული გაგებით იესოჭეშმარიტება სრული გაგებით იესოსგან განყენებული როდია, რომ ადამიანები მისკენ მიმართოს. უფრო მეტიც, კიდევ უფრო ღრმა აზრით, იესო თავად არის ჭეშმარიტება. იგი გამუდმებით ჭეშმარიტებაზე ლაპარაკობს (8:40,45-46;16:7). განსახილველი სახარების მიხედვით ერთი რამ, რაც იოანე ნათლისმცემელმა გააკეთა, იესოზე დამოწმება იყო და ჭეშმარიტების დამოწმებად იწოდა (5:33). შესაძლოა იგივე დავინახოთ იესოს მოწინააღმდეგე ეშმაკზე ნათქვამში, რომ ჭეშმარიტებაში ვერ დადგა, რადგან არ არის მასში ჭეშმარიტება (8:44). როგორც იოანე ხედავს, მცირედი ეჭვის შეტანაც შეუძლებელია, რომ საბოლოო გამარჯვება მხოლოდ და მხოლოდ იესოს მეშვეობით მიიღწევა.
ზოგჯერ იესო ,,ჭეშმარიტების სულზე" ლაპარაკობს (14:17;15:26;16:13), რომლის ერთ-ერთი ფუნქცია იესოს მიმდევართა ჭეშმარიტებაში შეყვანა გახლავთ (16:13). ჭეშმარიტებას მათთვის თავისი გამოყენება აქვს. ვინც იესოს სწავლებაში ,,რჩება", ვინც ნამდვილად მისი მოწაფეა, იცის ჭეშმარიტება და ჭეშმარიტება ათავისუფლებს მას (8:32). იესო მთლიანად ინტელექტუალურ თავისუფლებაზე არ ლაპარაკობდა, თუმცა გარკვეული გაგებით ქრისტეს მიერ განთავისუფლებულნი აზროვნებაშიც და სხვა სფეროშიც თავისუფალნი არიან. იგი შეეხებოდა მცდარი გზებისგან, ცოდვის ცდუნებისგან თავისუფლებას, რაც გადარჩენას მოაქვს. ბოროტება ყოველთვის ბორკილებს ნიშნავს და ასეთი ტყვე (სხვა საგნებთან ერთად) თავის რეალურ მდგომარეობას ვერ აცნობიერებს. მისი განთავისუფლება მხოლოდ ჭეშმარიტებას შეუძლია. როცა იგი თავის საქმეს გააკეთებს, განთავისუფლებულთა მახასიათებლად იქცევა და ითქმის, რომ ისინი ,,ჭეშმარიტებისგან" არიან (18:37; შეად.მითითებას მათზე, ვინც ,,ღვთისგანაა"[8:47]). მათ ,,ჭეშმარიტების მოარიან (18:37; შეად.მითითებას მათზე, ვინც ,,ღვთისგანაა”[8:47]). მათ ,,ჭეშმარიტების მოშეად.მითითებას მათზე, ვინც ,,ღვთისგანაა”[8:47]). მათ ,,ჭეშმარიტების მომათზე, ვინც ,,ღვთისგანაა”[8:47]). მათ ,,ჭეშმარიტების მო,,ღვთისგანაა”[8:47]). მათ ,,ჭეშმარიტების მომათ ,,ჭეშმარიტების მო,,ჭეშმარიტების მომოქმედებს" უწოდებენ (3:21); მათი მოქმედების საფუძველი ჭეშმარიტება გახლავთ, რომ არაფერი ვთქვათ მათ სიტყვებზე. ისინი ,,ჭეშმარიტებით"იწმინდებიან (17:17), რაც კიდევ ერთი მითითება გახლავთ ქრისტეს მსხნელ საქმიანობაზე, რადგან იესო განაგრძობს თავის განწმენდას, რომ მისი მოწაფეებიც წმინდა იყვნენ ჭეშმარიტებაში (17:19). იესოს განწმენდაში ნამდვილად მისი გადამრჩენი სიკვდილი იგულისხმება.
სამსჯავრო
იოანეს ბევრი რამ აქვს სათქმელი სამსჯავროს შესახებ. იგი თერთმეტჯერ იყენებს არსებით სახელს Kრისის ,,სამსჯავრო" (მხოლოდ მათეს აქვს ეს სიტყვა 12-ჯერ გამოყენებული) და 19-ჯერ – Krisis , ,,განკითხვა" (მხოლოდ საქმეებშია მოყვანილი 21-ჯერ; თუ შევაჯამებთ, მათეს გამოყენებული აქვს 18ჯერ; საქმეებში გვაქვს 22-ჯერ, იოანეს სახარებაში კი სულ 30-ჯერ).ზოგჯერ იგი თარგმნილია როგორც ,,განსჯა". იოანე ამ სიტყვებს უარყოფით დატვირთვას აძლევს (ისევე როგორც ჩვენ, თუმცა არც ისე ხშირიოანე ამ სიტყვებს უარყოფით დატვირთვას აძლევს (ისევე როგორც ჩვენ, თუმცა არც ისე ხშირად, როგორც იოანე).
დამაბნეველია, როცა იოანე იესოს შესახებ წერს, რომ განსაკითხავად არ მოსულა (3:17;8:15;12:47), თუმცა ზოგჯერ ჩანს, რომ სწორედ ამისთვის მოვიდა (9:39; შეად.3:19; 5:20,30; 8:16,12:48) ჩვენთვის ცხაშეად.3:19; 5:20,30; 8:16,12:48) ჩვენთვის ცხა5:20,30; 8:16,12:48) ჩვენთვის ცხადი უნდა იყოს, რომ იესოს მისია ხსნის მოტანაში მდგომარეობდა. იგი ჯვარზე მოკვდა ამისთვის და მისი სიკვდილი თავიდანვე ისახებოდა ჰორიზონტზე (1:29;3:16). გადარჩენა ავტომატური როდია: ,,მორწმუნე" არ განისჯება; ხოლო ვისაც არ სწამს, უკვე განკითხულია, რადგან არ ირწმუნა" (3:18).
განკითხვა გადარჩენის მეორე მხარეა. იესო მოკვდა ხსნის მოსატანად, თუმც აქ არ იგულისხმება იძულებით გადარჩენა. გზა ფართოა და ყველა მორწმუნეს ელიან. თუმცა ვისაც არ სურს რწმენა, ვინც საკუთარი ,,მეს" გზით სიარულს არჩევს ქრისტეში ყოფნით გამოწვეული ცვლილებების მიღებას, საკუთარი თავისთვის თავად გამოაქვს მსჯავრი. გადარჩენის შემოთავაზება ამ საჩუქრის უარმყოფელი პიროვნების მსჯავრდებას ნიშნავს. შეუძლებელია ამ ორის გათიშვა. ამრიგად, გარკვეული თვალსაზრისით, იესო არ მოსულა ადამიანთა განსაკითხად, არამედ გადარჩენის მოსატანად და მორწმუნეები ხსნას დაიმკვიდრებენ. თუმცა მეორე მხრივ, გადარჩენის შემოთავაზება აუცილებლად გულისხმობს მისი უარმყოფელების განკითხვას:,, მე რომ არ მოვსულიყავი და არ მეთქვა მათთვის, – ამბობს იესო, – არ ექნებოდათ ცოდვა; ახლა კი არა აქვთ პატიება თავიანთი ცოდვებისათვის" (15:22; იგივე განცხადებას ვხედავთ იესოს საქმეებზე, რომლებიც მათ შორის მოახდინა [მ.24]). ჩვენ ანგარიშვალდებულნი ვართ. არ შეგვიძლია საკუთარ ქმედებებზე პასუხისმგებლობის თავიდან არიდება. ნაწილობრივ, იესოს მოსვლის მიზანი იმაშიც მდგომარეობდა, რომ პასუხისმგებლობისთვის თვალი გაგვესწორებინა, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, განკითხვამდე მივეყვანეთ. იგივეს ვხედავთ განკითხვის ბუნების ზოგიერთი დეტალის ამსახველ მონაკვეთებში. მორწმუნეთა გადასარჩენად ღვთიური სიყვარულით ძის წარმოგზავნის დიდებული სიტყვების შემდეგ (3:16) პირდაპირ გვეუბნებიან, რომ ღვთიური მიზანი გადარჩენა გახლდათ და არა განკითხვა (მ. 17). შემდეგ მოდის განცხადება, თუ რა ემართება მორწმუნეს და რა ემართება ურწმუნოს (მ.18). ეს უკანასკნელი ,,უკვე განკითხულია… ". განკითხვა კი ის არის, რომ ნათელი მოვიდა სოფელში და ადამიანებმა ნათელზე მეტად ბნელი შეიყვარეს. იგი ამბობს, რომ ადამიანები გასამართლდებიან, რადგან ნათელზე მეტად ბნელი შეიყვარეს.
წარმოიდგინეთ ბნელ ოთახში დაუსრულებლად მყოფი ადამიანი. ოთახს ფანჯარა არ აქვს და კედლები, ჭერი და იატაკი შავია, ხოლო კარი დახურულია. სინათლე არსაიდან შემოდის. საცოდაობაა ამ ადამიანის არსებობა. ამას ძნელად თუ შეიძლება არსებობა უწოდო. თუმცა აქ დარჩენა აუცილებელი როდია. კარი ჩაკეტილი არ არის. ადამიანს შეუძლია ღვთიური მზით განათებულ ადგილზე გამოვიდეს, მაგრამ ასე არ იქცევა. მას სიბნელე უყვარს. სწორედ ეს სიყვარული კეტავს მას შეზღუდულ და ვიწრო არსებობაში.
იოანესთვის ასეთია ადამიანი, რომელიც ცოდვაში ცხოვრებას არჩევს და იესო ქრისტეს რწმენას უარყოფს. ღმერთი არ გვეუბნება,, მე დაგსჯით თქვენ!" ისინი თავად ისჯიან თავს. სიბნელისადმი მათი სიყვარული, ნათლის უარყოფა უკვე სასჯელია და ეს თავად აირჩიეს.
ამრიგად, განკითხვა აწყმო რეალობაა, ისევე როგორც საუკუნო სიცოცხლე არის ახლანდელი რეაწყმო რეალობაა, ისევე როგორც საუკუნო სიცოცხლე არის ახლანდელი რერეალობაა, ისევე როგორც საუკუნო სიცოცხლე არის ახლანდელი რეალობა. თუმცა საუკუნო სიცოცხლის სრული გამოვლინება შემდეგში მოხდება. იგივე ჭეშმარიტია განკითხვის მიმართაც. ახლანდელი განკითხვა, რაც ასე ბევრს ნიშნავს იოანესთვის, ერთადერთი როდია. ასევე რეალურია წუთისოფლის დასასრულს სამსჯავროს დღე. იმ დღის კრიტერიუმი იგივე რჩება, რა დამოკიდებულებაც ადამიანებმა იესოს მიმართ გამოიჩინეს: ,,სიტყვა, რომელიც წარმოვთქვი, განიკითხ,,სიტყვა, რომელიც წარმოვთქვი, განიკითხრომელიც წარმოვთქვი, განიკითხავს მას უკანასკნელ დღეს" (12:48). იოანე გამოკვეთს ფაქტს, რომ იმ დღეს მოსამართლედ სხვა არავინ იქნება, თუ არა იესო. ადრევე აღვნიშნეთ, რომ ეს თვალსაჩინო ქრისტიანული სწავლებაა. იუდეველებს ვერ წარმოედგინათ მოსამართლე მესია. ისინი დარწმუნებული იყვნენ, რომ საბოლოო გასამართლება მხოლოდ ღმერთის ხელთ იქნებოდა. იოანე არ ცდილობს ამის შეცვლას, არამედ ხედავს, რომ ღმერთი სამართალს ძის მეშვეობით აღასრულებს. მამა ღმერთი თავად ,,არავის განიკითხავს, არამედ მთელი განკითხვა ძეს გა,,არავის განიკითხავს, არამედ მთელი განკითხვა ძეს გაგანიკითხავს, არამედ მთელი განკითხვა ძეს გაგადასცა"(5:22); ,,სამართლის გაჩენაშიც ხელმწიფება მისცა მას, რადგან კაცის ძე არის იგი" (5:27). ამრიგად, უკანასკნელ დღეს სამარხში მყოფნი კაცის ძის ხმას გაიგონებენ და გარეთ გამოვლენ, მათგან ,,სიავის მო,,სიავის მომოქმედნი კი – განკითხვის აღდგომისათვის"(5:28-29).
იოანე ზოგჯერ განკითხვის მახასიათებელზე ლაპარაკობს. იესო მისი ოპონენტების განსჯას ეწინააღმდეგებოდა, რადგან ,,გარეგნობით"(7:24) და ,,ხორცის მიხედვით" (8:15) განიკითხავდნენ. იესოს განკითხვა ასეთი როდია. შესაძლოა, ნაწილობრივ ესეც არის იესოს ნათქვამის მიზეზი, რომ თავად არავის განიკითხავდა (8:15); განკითხვა იმდენად განსხვავდება დანარჩენების მოქმედებებისგან, რომ ძნელად თუ შეიძლება ერთი და იგივე სახელით იწოდოს. მისი განსჯა ,,სამართლიანია" (დიკატა;5:30); ის ,,ჭეშმარიტია" (alethinē;;8:16). ეს საკითხი მამასთან ახლო ურთიერთობის გამო წამოიჭრა: იგი თავის ნებას კი არ ეძებს, არამედ მისი წარმოგზავნილი მამისას (8:16).
ხორციელი ადამიანისთვის მთლად გასაგები არ არის მისი ნათქვამი განკითხვაზე, ამიტომ იესო ასწავლის, რომ ვინმეს სამხილებლად სულიწმიდის საქმიანობა აუცილებელია (16:8). ეს ძირითად ,,ქვეყნიერ,,ქვეყნიერების მთავრის" გასამართლებას ეხება (16:11), რადგან ბურუსითაა მოცული, როგორ შეიძლება ჯვარზე ბოროტის განკითხვა მოხდეს. ამ შემეცნებას მხოლოდ სულიწმიდა იძლევა. მნიშვნელოვანია დავინახოთ, რომ სწორი იყო როგორც ჩვენი გადარჩენის გზა, ისე ჩვენი გადარჩენის ფაქტი. სატანა არა მარტო დამარცხდა, არამედ კიდეც გასამართლდა.
წმინდა საიდუმლოებები
ნათლობის და ზიარების მნიშვნელობაზე იოანისეული ხედვის შესახებ მოსაზრებათა ფართო სპექტრი არსებობს. იგი არც ერთ მათგანს არ ახსენებს და აქედან ზოგიერთმა გამოიტანა დასკვნა, რომ მისთვის ეს სიწმინდეები არაარსებითი იყო. და მაინც, სხვების აზრით, იგი მათ სახელებით არ ახსენებს, მაგრამ ნათლობაზე მნიშვნელოვან სწავლებას გვაწვდის მესამე თავში, ხოლო ზიარებაზე – მე-6 თავში. ზოგიერთები, ოსკარ კულმანის მსგავსად, იქამდე მიდიან, რომ ხსენებულ ეპიზოდებში ნათლობაზე მითითებას ხედავენ იქ, სადაც იოანე წყალზე ლაპარაკობს, ხოლო ზიარებისა – იქ, სადაც სისხლია ნახსენები. ადვილი როდია ფაქტის უარყოფა, რომ იოანე არც ერთ საიდუმლოს არ ახსენებს. ეს კიდევ უფრო ნიშანდობლივია ზიარებასთან დაკავშირებით, რადგან ზემოთვალში მომხდარის აღწერა, მართლაც რომ ყველაზე გრძელია ოთხი აღწერიდან. ჩვენ, ალბათ, მის ხსენებას ველოდით. იოანე მასზე არ მიუთითებს, რაც დანამდვილებით მიგვანიშნებს, რომ სხვა სწავლულთაგან განსხვავებით მთავარ ადგილს არ ანიჭებდა. 6:51-58-ის ენა ზოგიერთი განმმარტებლისთვის იმდენად თვითევქარისტულია, რომ განსაკუთრებულ დამოწმებად მიიჩთვითევქარისტულია, რომ განსაკუთრებულ დამოწმებად მიიჩრომ განსაკუთრებულ დამოწმებად მიიჩნევა ნებისმიერი გაგებისთვის, რომელიც ზემოხსენებულ მონაკვეთში ზიარებაზე მითითებას ვერ ხედავს. თუმცა მის წინააღმდეგ ოთხი წონადი არგუმენტის მოყვანა შეიძლება.
ერთ-ერთი მათგანი კონტექსტია. იოანე გვეუბნება, რომ სიტყვებს მიძღვნილი მოწაფეების ჯგუფს კი არა, ჭრელ საზოგადოებას ეუბნებოდნენ, რომელშიც იესოს ოპონენტები და მისით დაინტერესებული, მაგრამ არა თავდადებული ადამიანები შედიოდნენ. არავის შეუძლია დამაკმაყოფილებლად ახსნას, თუ რატომ სურდა იოანეს დავერწმუნებინეთ, რომ იესო მიძღვნილი ქრისტიანების ჩასატარებელ საიდუმლოზე სწავლებას ასეთ არაერთგვაროვან ხალხის მასას გადასცემდა. არავის შეუძლია განმარტოს, რატომ უნდა ესწავლებინა იესოს ზიარების შესახებ ზემოხსენებული საზოგადოებისთვის მაშინ, როცა იგი ჯერ დაფუძნებულიც არ იყო. სრულიად შესაძლებელი იქნებოდა საერთოდ ვერაფერი გაეგოთ.
მეორე არგუმენტი ენა გახლავთ. იესომ თქვა: ,,თუ არ შეჭამთ კაცის ძის ხორცს და არ შესვამთ კა,,თუ არ შეჭამთ კაცის ძის ხორცს და არ შესვამთ კაარ შეჭამთ კაცის ძის ხორცს და არ შესვამთ კაცის ძის სისხლს, არ გექნებათ სიცოცხლე თქვენში" (6:53). წერის მანერა ეჭვს არ ტოვებს. იმის ჭამისა და სმის გარეშე, რაზეც იესო ლაპარაკობდა, არავითარი სიცოცხლე არ იქნებოდა. თუმცა არც იმის მტკიცება შეიძლება, რომ საუკუნო სიცოცხლისათვის აუცილებელი ერთადერთი რამ ლიტურგიული წესის დაცვაა. ყურადღება უნდა მივაქციოთ, რომ ენა მართლაც არაევქარისტულია. იესო ლაპარაკობდა მისი ,,ხორცის" და არა ,,სხეულის ჭამაზე, თუმცა ზიარებაზე ლაპარაკისას პირველი ეკლესია სიტყვა ,,სხეულს" იყენებდა. შესაძლოა განსხვავება ძალზე დიდი არ არის, მაგრამ მაინც არსებობს. ქრისტიანები ზიარებაზე ასე არ ლაპარაკობდნენ.
მესამე მტკიცებულების თანახმად, ქრისტეს ხორცის ჭამისა და სისხლის სმისაგან მომდინარე კურთხევა მტკიცებულების თანახმად, ქრისტეს ხორცის ჭამისა და სისხლის სმისაგან მომდინარე კურთხევის თანახმად, ქრისტეს ხორცის ჭამისა და სისხლის სმისაგან მომდინარე კურთხევა იგივეა, რაც ქრისტეს მიღების ან მისი რწმენისაგან მოსული კურთხევა (მ.35,40,47). თუ საუკუნო სი(მ.35,40,47). თუ საუკუნო სითუ საუკუნო სიცოცხლე ქრისტეს რწმენით მოდის, იგი არ ყოფილა დაკავშირებული ლიტურგიული წესის დაცვასთან.
მეოთხე, იუდეველები ხშირად ჭამისა და სმის მეტაფორას რაღაცის შინაგანში მიღების ტოლფასად თვლიდნენ. აუცილებელი არ იყო, რომ საქმე საკვების ფიზიკურ მიღებასთან გვქონოდა. ხშირად მასში სჯულის ან ,,ზეციური საკვების" მიღება იგულისხმებოდა. არ უნდა ვიფიქროთ, რომ ასეთი სიტყვები ფიზიკურ საგანზე მიგვანიშნებს. ისინი სულიერ კურთხევაზე მიუთითებდნენ.
როგორც არ უნდა იყოს, რაკი ხსენებული მონაკვეთი გვასწავლის, რომ ქრისტეს სულიერი კუთხით უნდა მივიღოთ და ამას შევიმეცნებთ, შეგვიძლია ვთქვათ, ,,აი, ასე ვითვისებთ მას, როცა პურსა და ღვი,,აი, ასე ვითვისებთ მას, როცა პურსა და ღვიასე ვითვისებთ მას, როცა პურსა და ღვინოს ვიღებთ".529 თუმცა ეს ძალიან განსხვავდება იმისგან, რასაც ამ სიტყვებში რაიმე საკრამენტული აქტის პირდაპირი მითითება ჰქვია.
ამდაგვარი მიდგომით უნდა განვიხილოთ იოანეს ზოგადი სწავლება საიდუმლოზე. იგი პირდაპირ არაფერს ამბობს წესებსა თუ დადგენილებებზე, თუმცა ასწავლის სულიერ რეალობას, რომელზეც ისინი მიუთითებენ და შემეცნებას, რაც მათ გაცილებით სრულმნიშვნელოვნად დაცვას შეგვაძლებინებს.
