სანამ ამ მუხლის განმარტებაზე და მის მნიშვნელობაზე ვისაუბრებთ, ჯერ დავადგინოთ რამდენდან აკურატულად არის თარგმანი შესრულებული ქართულ ენაზე. ამისათვის ჯერ შევხედოთ ებრაულ ენაზე არსებულ ვარიანტს, შემდეგ ებრაული ბიბლიის უძველეს თარგმანებს: ბერძნულ, არამეულ და ლათინურ ენებზე, ხოლო შემდეგ ხელმისაწვდომ თარგმანებს ინგლისურ და რუსულ ენებზე. ამ მიმოხილვის ბოლოს გავაკეთებთ დასკვნას რამდენად ზუსტია ქართული თარგმანი. შემდეგ მოკლედ ჩამოვაყალიბებთ თუ როგორ ესმით ეს მუხლი პროტესტანტებს და რის საფუძველზე და ბოლოს დასმულ კითხვასაც გავცემთ პასუხს თუ რატომ არის უსაფუძვლო მართლმადიდებელი ქრისტიანის მიერ ამ მუხლის გამოყენება წმიდათა რელიქვიების გამოყენების
I. სხვდასხვა ვარიანტების მიმოხილვა
1. ებრაული ბიბლია
1.1. ვესმინსტერის ლენინგრადის კოდექსი, WLC
וַאֲנִ֗י בְּרֹ֣ב חַ֭סְדְּךָ אָב֣וֹא בֵיתֶ֑ךָ אֶשְׁתַּחֲוֶ֥ה אֶל־הֵֽיכַל־קָ֝דְשְׁךָ֗ בְּיִרְאָתֶֽךָ׃.
თარგმანი: ხოლო მე, შენი მრავალი მოწყალებით, შევალ შენს სახლსა, შენი წმიდა ტაძარის მიმართულებით მუხლს მოვიდრეკ (თაყვანისცემა) შენი მოშიშებით.
1.2. კოდექსი ალეპო
ואני–ברב חסדך אבוא ביתך אשתחוה אל-היכל-קדשך ביראתך
მოკლე ანალიზი:
ლენინგრადის კოდექსისგან მხოლოდ ის განსხვავებაა რომ გახმოვანებული არაა.
ამ ორივე ვარიანტში ყურადღება უნდა გაკეთდეს წინდებული אֶל – ის თარგმანზე რომელიც შეცდომით არის ნათარგმნი ქართულ ბიბლიაში, როგორც მცხეთურ ხელნაწერში ასევე 1989 წლის გამოცემაში. ამ ეტაპზე შევხედოთ თუ როგორ უნდა ითარგმნოს ეს წინდებული. The Hebrew and English Lexicon (BDB) – denoting motion to or direction towards. ანუ გამოხატავს მოქმედებას ან მიმართულებას რაიმეს ან ვინმესკენ. ლექსიკონში განხილულია ძალიან ბევრი მაგალითი, რომელთა აქ ჩამოთვლა შეუძლებელია. მაგრამ ამ მაგალითებში არ არსებობს არცერთი მაგალითი, რომ ეს წინდებული წინ უძღვოდეს თაყვანისცემის ობიექტს.
2. ძველი აღთქმის უძველესი თარგმანები
2.1. სეპტუაგინტა LXX
ἐγὼ δὲ ἐν τῷ πλήθει τοῦ ἐλέους σου εἰσελεύσομαι εἰς τὸν οἶκόν σου, προσκυνήσω πρὸς ναὸν ἅγιόν σου ἐν φόβῳ σου.
თარგმანი: მაგრამ მე შემოვალ შენს სახლში შენი წყალობის სიმრავლით: მუხლს მოვიდრეკ (თაყვანისცემა) შენი მოშიშებით შენი წმიდა ტაძრის მიმართულებით.
მოკლე ანალიზი:
ბერძნული წინდებული πρὸς – Greek English Lexicon- ში ძალიან ბევრი მნიშვნელობა აქვს, ისევე როგორც ყველა დანრჩენ წინდებულს ბერძნულ ენაში. უფრო საინტერესოა ზმნა προσκυνήσω – თაყვანს ვცემ, მიწაზე განვერთხობი, მუხლს მოვიდრეკ. ესეც ძალიან საინტერესო ზმნაა, და ბევრის ტქმა შეიძლება. აქ კი იმით შემოვიფარგლოთ რომ ამ ზმნას მოსდევს ბრალდებითი ბრუნვა (accusative) წინდებულის გარეშე. ანუ საუბარი რომ იყოს პირდაპირ ტაძრის თაყვანისცემაზე და არა ტაძრის მიმართულებით თაყვანისცემაზე, მაშინ წინდებული πρὸς – არ უნდა იყოს. რადგან არის, ესე იგი თაყვანისცემა რაიმეს მიმართულებით.
2.2. არამეული თარგმანი
თარგმანი დახლოვებით ასეთია:
და მე შევალ შენს სახლში შენი წყალობის (სიკეთის) სიმრავლით და მე მუხლს მოვიდრეკ შენი სიწმიდის ტაძარში.
მოკლე ანალიზი:
არამეული თარგმანი იძლევა ცოტა განსხვავებულ ვარიანტს, რადგან საუბრობს ტაძარში თაყვანისცემაზე და არა ტაძრის მიმართულებით. ზოგიერთი ინგლისური და მათ შორის ქართული და რუსული ვარიანტიც ასეთ თარგმანს იძლევა. თუმცა როგორც ეს ნათლად ჩანს, არამეული თარგმანი არ იძლევა იმ ვარიანტს, რომლის მიხედვითაც დავითი თავად ტაძარს სცემდა თაყვანს.
2.3. ვულგატა
ego autem in multitudine misericordiæ tuæ. Introibo in domum tuam: adorabo ad templum sanctum tuum in timore tuo.
თარგმანი: მაგრამ მე შენი წყალობის სიმრავლით, შევალ შენს სახლში, მუხლს მოვიდრეკ (იგულისხმება თაყვანისცემა) შენი ტაძრის მიმართულებით, შენი მოშიშობით.
მოკლე ანალიზი:
როგორც ჩანს, ლათინური ვულგატაც არ გამოდგება ამ მუხლის ტაძრის თაყვანისცემის პრაქტიკის გასამართლებლად.
3. ეხლა გადავხედოთ ინგლისურ ვარიანტებს. სულ 19 სხვადასხვა ვარიანტი მიმოვიხილეთ, მათ შორის თითქმის ყველა მიღებული ვარიანტია:
3.1 New International Version (NIV)
But I, by your great love, can come into your house; in reverence I bow down toward your holy temple.
3.2. New Living Translation (NLT)
Because of your unfailing love, I can enter your house; I will worship at your Temple with deepest awe.
3.3. English Standard Version (ESV)
But I, through the abundance of your steadfast love, will enter your house. I will bow down toward your holy temple in the fear of you.
3.4. New American Standard Bible (NASB)
But as for me, by Your abundant lovingkindness I will enter Your house, At Your holy temple I will bow in reverence for You.
3.5. King James Bible (KJ)
But as for me, I will come into thy house in the multitude of thy mercy: and in thy fear will I worship toward thy holy temple.
3.6. Holman Christian Standard Bible
But I enter Your house by the abundance of Your faithful love; I bow down toward Your holy temple in reverential awe of You.
3.7. International Standard Version
But I, because of the abundance of your gracious love, may come into your house. In awe of you, I will worship in your holy Temple.
3.8. NET Bible
But as for me, because of your great faithfulness I will enter your house; I will bow down toward your holy temple as I worship you.
3.9. GOD'S WORD® Translation
But I will enter your house because of your great mercy. Out of reverence for you, I will bow toward your holy temple.
3.10. Jubilee Bible 2000
But as for me, I will come into thy house in the multitude of thy mercy: and in thy fear I will worship toward thy holy temple.
3.11. King James 2000 Bible
But as for me, I will come into your house in the multitude of your mercy: and in your fear will I worship toward your holy temple.
3.12. American King James Version
But as for me, I will come into your house in the multitude of your mercy: and in your fear will I worship toward your holy temple.
3.13. American Standard Version (ASV
But as for me, in the abundance of thy lovingkindness will I come into thy house: In thy fear will I worship toward thy holy temple.
3.14. Douay-Rheims Bible
But as for me in the multitude of thy mercy, I will come into thy house; I will worship towards thy holy temple, in thy fear.
3.15. Darby Bible Translation
But as for me, in the greatness of thy loving-kindness will I enter thy house; I will bow down toward the temple of thy holiness in thy fear.
3.16. English Revised Version
But as for me, in the multitude of thy lovingkindness will I come into thy house: in thy fear will I worship toward thy holy temple.
3.17. Webster's Bible Translation
But as for me, I will come into thy house in the multitude of thy mercy: and in thy fear will I worship towards thy holy temple.
3.18. World English Bible
But as for me, in the abundance of your loving kindness I will come into your house. I will bow toward your holy temple in reverence of you.
3.19. Young's Literal Translation
And I, in the abundance of Thy kindness, I enter Thy house, I bow myself toward Thy holy temple in Thy fear.
ჩამოთვლილი ინგლისური თარგმანების მოკლე ანალიზი:
როგორც ჩანს, 19-დან 16 ვარიანტი იძლევა ვარიანტს: შენი ტაძრის მიმართულებით ხოლო 3 – შენს ტაძარში. არცერთი ინგლისური თარგმანი არ იძლევა იგივე თარგმანს რომელიც ქართულ ბიბლიაში არის მოცემული.
4. რუსული თარგმანები
4.1. რუსული სინოდალური თარგმანი (RUSV)
А я, по множеству милости Твоей, войду в дом Твой, поклонюсь святому храму Твоему в страхе Твоем
4.2. ახალი რუსული თარგმანი (NRT). ეს არის საერთაშორისო ბიბლიის საზოგადოების მიერ შესრულებული თარგმანი
Но я, по великой милости Твоей, войду в дом Твой,поклонюсь в святом храме Твоем в страхе перед Тобой.
4.3. თანამედროვე თარგმანი რუსულ ენაზე
Но я же, по великой милости Твоей, войду в Твой дом и храму Твоему с благоговением поклонюсь, Господь.
რუსული თარგმანების მოკლე ანალიზი:
(NRT) არის საერთაშორისო ბიბლიის საზოგადოების მიერ შესრულებული თარგმანი, ხოლო დანარჩენი ორი რუსული მართლმადიდებლური ეკლესიის პატრონაჟით. ამით ყველაფერი ნათქვამია თუ რა მიზეზით არის განპირობებული განსხვავება.
მიმოხილვის საერთოდ დასკვნა:
დაწყებული ებრაული ბიბლიიდან, გაგრძელებული უძველესი თარგანებით, შემდეგ ინგლისური და რუსული თარგმანების მიმოხილვით გაგრძელებული, შეუძლებელია ქართული თარგმანის სიზუსტეზე საუბარი. მხოლოდ 2 რუსული თარგმანი იძლევა იგივე ვარიანტს რომელიც ქართულ ბიბლიაშია მოცემული. არც ორი ებრაული ვარიანტი და არც ძველი და ახალი თარგმანები არ იძლევა მსგავს ვარიანტს.
II. ამ მუხლის საფუძველზე რელიქვიების და ტაძრის თაყვანისცემა?
ახლა გავცეთ კონკრეტული პასუხი კონკრეტულად დასმულ კითხვას. რატომ უარყოფენ პროტესტანტები რელიქვიებს, და კონკრეტულად ფსალმუნი 5:7-ის საფუძველზე?
პასუხი:
პასუხი რამდენიმე პუნქტისგან შედგება:
1. აქ მოცემულია ორი ებრაული ტექსტი და შემდეგ სამი უძველესი თარგმანი: ბერძნული, არამეული და ლათინური. გარდა ამისა ინგლისურ ენაზე ცნობილი თითქმის ყველა პოპულარული ვერსია. ყველა თითქმის ერთსულოვნად იძლევა ვერსიას: შენი ტაძრის მიმართულებით ან შენს ტაძარში. ებრაული წინდებული אֶל – რომლის თარგმანიც არის ქართულში შეცდომით და ძალიან არაზუსტად, თითქოს თავად ტაძარია თაყვანისცემის ობიექტი. ასეა რუსულ სინოდალურ თარგმანშიც. ეს წინდებული უნდა ითარგმნოს როგორც მოქმედებას რაიმეს ან ვინმეს მიმართულებით, არამც და არამც თავად ტაყვანისცემის ობიექტის აღსანიშნავად. პროტესტანტები უარყოფენ რელიქვიებს იმის გამო, რომ ეს მუხლი საუბრობს ტაძრის მიმართულებით (ან უკიდურეს შემთხვევაში ტაძარში) თაყვანისცემაზე და არავითარ შემთხვევაში ტაძრის თაყვანისცემაზე.
2. არსებობდა თუ არა იუდეველებში ასეთუ პრაქტიკა: ტაძრის მიმართულებით თაყვანისცემა? ეს ხომ ცნობილია ფაქტია რომ იუდეველები (სხვათა შორის მუსლიმებიც დასაწყისში) სახით ტაძრის ან იერუსალიმის მიმართულებით ლოცულობდნენ, მაგ. დანიელი 6:10. ამას იმ მარტივი მიზეზის გამო აკეთებდნენ რომ სწორედ უფალმა განაცხადა რომ სწორედ ეს იქნება ადგილი სადაც საკუთარ ხალხში დამკვიდრდება. ერთი დეტალი: ტაძარი ამ დროს არ იყო აშენებული ჯერ. დავითი საუბრობს მოსეს კარავზე, რომელიც ამ დროს ტაძრის ფუნქციას ასრულებდა. გავიხსენოთ მოსე და მის მიერ უდაბნოში, უფლის ბრძანებით აგებული კარავი. დაბანაკებისას იგი ისრაელის შტოებს ისე განალაგებდა, რომ კარავი ყოფილიყო ცენტრში (რიცხვნი 2). როგორც საერო კაცს, დავითს არ ჰქონდა ტაძარში (ანუ კარავში) შესვლის უფლება, ამის უფლება მხოლოდ მღვდელმთავარს ქონდა. დავითი, ისევე როგორც სხვა იუდეველები, ლოცულობდა სახით იმ ადგილის მიმართულებით სადაც უფლის თანდასწრება ეგულებოდათ. და არანაირი საფუძველია იმ დასკვნისათვის, რომ დავითი შენობას სცემდა თაყვანს.
რა ლოგიკით უარყოფენ პროტესტანტებიო წმიდა რელიქვიებს? ამის არაერთი მიზეზია. აქ კი პასუხი გავეცით კონკრეტულ არგუმენტს, კონკრეტულად ფსალმუნი 5:7-ის (ზოგგან 5:8) მოყვანას რელიქვიების გამოყენების გასამართლებლად. ეს მუხლი აღწერს იუდეველთა ლოცვის მიმართულებას: სახით ტაძრისა ან იერუსალიმისაკენ. რამდენად არის სავალდებულო ახალი აღთქმის ქრისტიანისთვის ასე ლოცვა, ეს სხვა საკითხია. მაგრამ წმიდა წერილის ეს ადგილი არავითარ შემთხვევაში არ საუბრობს ტაძრის (ან რელიქვიების) თაყვანისცემაზე. ქართული თარგმანი არის შეცდომით და შესასწორებელია. ლოგიკა გასაგებია.
